commissie in die de toestand van de Zaan moest onderzoe
ken. In oktober 1880 werd het plan opgevat om de Grote Sluis
te vergroten. Tegenstanders vonden dat volstrekt zinloos als
niet meteen een goede verbinding tot stand kwam tussen
Voorzaan en Noordzeekanaal. Hier moest men tot 1883 op
wachten.'28
Twee jaar later, in 1885, werd duidelijk dat Uitwaterende
Sluizen de sluis niet aan Zaandam wilde doorverkopen. Het
had geen boodschap aan de belangen van handel en nijver
heid, maar droeg uitsluitend de zorg voor peil en kwaliteit van
het binnenwater. Als de sluis werd verbouwd, moest het in- en
uitlaten van water tijdelijk op een minder gunstige plek gebeu
ren en dat was schadelijk voor de Schermerboezem. Boven
dien stond het Hoogheemraadschap op handhaving van zijn
visrechten. Alleen hierdoor is de Hondsbossche Steenen
schutsluis na al die eeuwen nog steeds in vrijwel originele
staat op dezelfde plek in de Hogedam behouden gebleven.
Nieuwe sluisplannen kwamen en gingen. Die van 1887 en
1892 haalden het niet, met name omdat de capaciteit te
beperkt werd geacht. Het Ministerie van Waterstaat, Handel
en Nijverheid wilde de plannen alleen fiatteren en mede finan
cieren als de sluis dezelfde maten kreeg als die in het Merwede-
kanaal, wat neerkwam op een wijdte van 12,0 m., een diepte
onder A.P. van 3,70 m. en een schutkolk die 120,0 m. lang
was. In 1894 had ir. J.G. van Niftrik een plan voor een sluis die
aan de gestelde afmetingen beantwoordde klaar.'2® Met het
rond krijgen van de financiering gingen hierna nog ettelijke
jaren heen. Een ander punt was dat er voor de nieuwe sluis,
naast de Hondsbossche, Kleine en Duikersluis eigenlijk geen
plaats in de Hogedam was. Hier werd in 1897 een oplossing
voor gevonden. Toen gaf Uitwaterende Sluizen te kennen geen
bezwaar tegen de sloop van de Duikersluis en de Kleine Sluis
te hebben. In oktober 1900 kon eindelijk met de werkzaamhe
den worden begonnen. Hierbij was overigens ook de inge
nieur van Uitwaterende Sluizen, August Rups, nauw betrok
ken. Waarnemend burgemeester P. Latenstein van Zaandam
legde op 31 juli 1902 de eerste steen. De nieuwe sluis kreeg de
naam Wilhelminasluis. Hij werd op 24 oktober 1903 feestelijk
ingewijd en in februari 1904 officieel in gebruik genomen.'30
De bouwwerkzaamheden aan de nieuwe Wilhelminasluis in de Voorzaan, 1902.
26
