DE INVASIE VAN DE ENGELSEN EN DE RUSSEN
IN NOORD-HOLLAND IN 1799 EN DE 'HONDSBOSSCHE'
door J J. Schilstra
(opnieuw bezorgd door D. Aten)
Inleiding
Waar en wanneer komt de Engelse invasie? In 1944 was dat de
grote vraag en hoopvolle verwachting. In de Franse tijd, in 1799,
was dat ook de grote vraag, maar naar het lijkt met minder hoop
op bevrijding als gevolg. In 1944 ving Noord-Frankrijk de schok
op, in 1799 was het Noord-Holland. In beide jaren heeft men
zich niet kunnen realiseren wat een zee van ellende een invasie
voor de bevolking met zich mee zou brengen. Toch betekenden
de rampzalige gevolgen van de landing in 1799 weinig verge
leken met wat de burgerij te wachten stond als die invasie
-gesteund door een Russisch leger- was geslaagd of herhaald.
De geschied-schrijving legt in de regel het accent op de militaire
acties van de Bataafs-Franse troepen. Het archief van het
Hoogheemraadschap van de Hondsbossche spreekt een andere
taal.
Landing 27 augustus 1799 bij Callantsoog.
Eerste grote aanval 10 september 1799.
Eerste slag bij Bergen 19 september 1799.
Tweede slag bij Bergen en Egmond aan Zee 2 oktober 1799.
Slag bij Castricum 6 oktober 1799, keerpunt in de oorlog.
Capitulatie 18 oktober 1799.
Begin inscheping van de Engelsen en Russen vanuit Den
Helder 22 oktober 1799.
Laatste troepen gaan aan boord eind november 1799.
Onverwacht kwam de inval niet. Vijf dagen ervoor schreef de
Opregte Haarlemmer Courant dat uit Engeland berichten waren
ontvangen dat grote aantallen soldaten in Ramsgate en andere
havens werden ingescheept. Op de zeventiende had een Noorse
kapitein trouwens al 62 schepen bij Texel waargenomen en
langs de hele kust bevonden zich reeds maanden Bataafse en
Franse militaire posten die tot taak hadden uiterst waakzaam te
zijn. Haast dagelijks houdt deze krant ons op de hoogte van de
gang van zaken. We lezen hoe uit Gent, uit Arnhem, uit
Amersfoort en andere plaatsen snel troepen naar het front
worden gestuurd en hoe de krijgsverrichtingen verlopen.
Praktisch alleen de krijgsverrichtingen. Hoeveel er vernield was
aan wegen, bruggen, sluizen, molens horen we uit andere
bronnen als later de rekening wordt opgemaakt. Over de ellende
die de burgerij moest ondergaan vertelt de krant ons weinig of
niets. Gelukkig bleven een paar dagboeken bewaard als dat van
Gerrit Honig uit Zaandam. Een klein jaar na de ramp bezocht
hij de geteisterde gebieden en zag verbrande woningen en
kerken. Anderen maakten de strijd van dichtbij mee en schreven
hun ervaringen op.
De landing van de Britse troepen bij Callantsoog. Op de uoorgrond wordt de
gesneuvelde Bataafse luitenant-kolonel Luck weggedragen. Ets van R. Vinkeles
naar D. Langendijk.
