Noten
Herkomst van de illustraties
1 Het idee voor deze uitgave werd ontleend aan het in nt. 9
vermelde artikel van prof. C. Dekker.
2 H. Schoorl, Zeshonderd Jaar Water en Land (Groningen 1973),
p. 13 c.v.
3 M.F.E. Gottschalk, Stormvloeden en Rivieroverstromingen3 dln,
Assen/Amsterdam 1971 1977.
4 A. Vierlingh, Tractaet van Dyckagie, editie J. de Hullu,
's-Gravenhage 1920; evenals het volgende citaat aangehaald door
J. IJfiF in zijn (onuitgegeven) lezing De Dijkgraaf Toen en Nu,
4 maart 1987.
5 IJtf ibidem.
6 H. Lambooij, Getekend Land. Nieuwe heelden van Hollands
Noorderkwartier, derde druk (Alkmaar/Wormerveer 1990), p. 98.
7 Vergelijk D.J. Roorda, Het Rampjaar 1672 (Bussum 1971), p. 36 e.v.
8 Antwoord van Melchior Bolstra, p. 637-652. Overdruk aanwezig in
bibliotheek hoogheemraadschap. Bedoeld citaat op p. 646.
Vergelijk ook aanhef artikel A.F. Kamp, vermeld in noot 13.
9 C. Dekker, 'Tussen twee vloeden. De strijd tegen het water in
Zeeland bewesten Schelde tussen 1530 en 1532', BMGN 103
(1988), p. 607-621.
10 Over deze en soortgelijke problemen, zie P. Boon, 'Voorland en
Inlagen: de Westfricse strijd tegen het buitenwater', WFON 58
(1991), p. 78-113.
11 Vergelijk Gottschalk II, p. 677. Het citaat is te vinden bij
P.C. Hooft, Nederlandsche Historiën dl. I (Amsterdam 1642), p. 205.
Het beeld dat Hooft van de Hondsbosschc schildert geeft
waarschijnlijk meer de toestand weer van 1640 dan van 157°-
12 K.A. Ricnks en D. Rienks-Wallinga, De Alderheljenfloed fan 1570 yn
Frysl&n, Leeuwarden 1970.
13 J.F. W. Conrad, Verhandeling over de Hondsbossche Zeewering,
Alkmaar 1864. Over de prijsvraag en zijn vervolg: A.F. Kamp, 'De
Hondsbossehe-Prijsvraag van 1864', Land en Water (1971). P- 18-21.
14 Overzicht in Getekend Land, p. 111.
15 H. Schoorl, Petten en de Hondshosse Zeewering in kaart, beeld en
reconstructie, 1466 -1614, Alkmaar 1982 (Uitgave Kring van
'Vrienden van de Hondsbossche' nr. 1).
16 Zie onder meer H. Schoorl en J.T. Bremer, Varensgasten en ander
volk (Schoorl 1987), p. 47-51.
17 Zie: Getekend Land, p. 115 e.v. en de aldaar aangegeven literatuur
(o.a. Beekman).
18 G. van der Flier, Het Hoogheemraadschap Noordhollands
Noorderkwartier 1920—1945 (Wormerveer 1946), p. 6 8.
19 Gegevens met betrekking tot de Dijksvereniging Noorder IJ- en
Zeedijk zijn ontleend aan: M.F. Visser, De overstrooming van fanuari
1916 in hare gevolgen op het dijksbeheer (z.p. 1917), p. 9 e.v.
(publicatie aanwezig in de bibliotheek van het
hoogheemraadschap).
20 Over de watersnoodramp van 1825 is vrij veel geschreven. I11 de
bibliotheek van het hoogheemraadschap berust onder meer
J.C. Beijer, Gedenkboek van Neerlands Watersnood in Februarij 1825,
2 dln., 's-Gravenhage 1825.
Zie ookJ.J. Schilstra, De Hondsbossche (Alkmaar 1981), p. 30/31.
21 Voor dit artikel is gebruik gemaakt van een aantal brochures uit
1916 onder meer van J. Lorié, M.F. Visser, A.A. Beekman, de
Zuiderzeevereeniging, allen berustend in de bibliotheek van het
hoogheemraadschap.
22 Dit manco lijkt maar plaatselijk. Jan Koen, tuinbouwer te Andijk
(1895-1985) en lid van het dijkleger in 1916, noteert op 19 januari
1916 in zijn dagboek: 'Begonnen met specie kruien en grond
graven uit land van boer J.Tensen'. De grond werd met
kruiwagens over speciaal daarvoor aangelegde paden de dijk op
gereden. Het specie kruien ging een paar weken op deze wijze
voort. Het dagboek van Jan Koen werd 'ontdekt' door
H. Korsman en is thans in bezit van het hoogheemraadschap.
23 Als noot 4.
24 Over Reigersman en zijn rol ten behoeve van de provinciale
wegen- en kanalenplannen, zie: H. Lambooij, Een Eeuw Schipperen
(Schoorl 1991), passim.
25 Van der Flier, p. 22 e.v.
26 Het eerste provinciale wegenplan van Noord-Holland dateert eerst
van 1924. Vergelijk Een Eeuw Schipperen, p. 105.
27 Een sprekend voorbeeld daarvan is de Nederlandsche Overzee
Trust Maatschappij (not) die in de Eerste Wereldoorlog onder
leiding van dr. C.J.K. van Aalst opereerde: een particuliere
instelling met overheidssteun en semi-overheidsbevoegdheden,
bedoeld om de overzeese handel van het neutrale Nederland
temidden van de oorlogvoerende mogendheden 111 goede banen te
leiden. Vergelijk ook Een Eeuw Schipperen, met name p. 68 e.v.
28 W. E. Goelema, Groot-Geestmerambacht. Een waterschapskroniek
(Warmenhuizen 1990), p. 86 e.v. Zie ook: J. Bos Jzn, 'Bij het
afscheid van de Watersnoodleningen - 1916', WFON 38 (1971),
P- 30-3 5-
29 Verslag 111 Waterschapsbelangen 38 (1953), p. 29.
30 Vergelijk zijn Petten en de Hondshosse.
31 H. Schoorl, Kustgenese, kust genezen?, Alkmaar 1987/'88. Uitgave
Kring van 'Vrienden van de Hondsbossche', 7. Vergelijk de
discussienota van het ministerie van verkeer en waterstaat, afdeling
rijkswaterstaat onder de titel Kustverdediging na 1990 (Den Haag
1989). P- 61-65 en de Regeringsnota met dezelfde titel (Den Haag
1990), p. 42/43.
Pagina 1: Theehandel Ter Wee, De Watersnood van 1916
(Zaandam 1916, omslagtekening), exemplaar 111: Streekarchief
Waterland, Purmerend.
Pagina 3: Getekend Land (p. 87).
Pagina 4: Rijksmuseum Amsterdam. Meermalen gepubliceerd,
onder meer in A.F. Manning, Op zoek naar het alledaagse vaderland
(Amsterdam 1975, p. 11).
Pagina 4, 7, 10 (b en o), n, 15: Hoogheemraadschap Noordhollands
Noorderkwartier, Alkmaar.
Pagina 4 (midden): A.J. Waibocr e.a., Honderd Jaar Waard en Groet
1844-1944 (z.p. 1945, p. 15).
Pagina 5: Petten en de Hondshosse (p. 13).
Pagina 6: De Hondsbossche (p. 10 en 41).
Pagina 12: J.T. Bremer en L. Wissekerke, De Watersnood van 1916 in
Anna Paulowna (Schoorl 1988, p. 15/16). Eerder gepubliceerd in
Het Waterschap, nov. 1916.
Pagina 13 (b): Waterschap Het Lange Rond, Alkmaar.
Pagina 13 (o): Stichting foto-archief De Spaarnestad, Haarlem.
Eerder gepubliceerd 111 Een Eeuw Schipperen (p. 76).
Pagina 14: Rijksarchief in Noord-Holland te Haarlem, foto-archief
voormalige provinciale waterstaat. Eerder gepubliceerd in Een Eeuw
Schipperen (p. 66).
Pagina 16: Kustgenese - kust genezen? (p. 29).
17
