50
too km
AFBEELDING 3
Dieptelijnen van het Pleistocene zand in het
Nederlandse kustgebied in meters heneden
nap (Smit 1987, figuur 9).
De kustafname van Huisduinen ondervond weerstand
van de hooggelegen pleistocene afzettingen (keileem en
grinden achtergelaten door het landijs in de voorlaatste
ijstijd, het Saalien, van grovere fluviatiele dekzanden uit
de laatste ijstijd, het Weichsehen, die zich in dit Noord
hollandse kustgedeelte globaal op een diepte van 12 m
tot circa 25 m beneden nap zeewaarts uitstrekken),
die te Den Helder op circa 4 m beneden nap liggen
(afb. 3 en 4).y Sedert het midden van de 14de eeuw met
zanddijken, sedert 1505 met paalwerken verdedigd,
kon het Pettemer land als 'noordkaap' van Kennemerland
behouden blijven, maar ook dit kustgedeelte leed
aanzienlijke verliezen.10
Het Marsdiep, omstreeks 1200 dicht onder de hoge
pleistocene gronden van Texel stromend, veroorzaakte
aan deze kust klifvorming (onder Den Hoorn). In de
volgende eeuwen verplaatste het zeegat zich zuidwaarts,
een proces dat gepaard ging met kustafname aan de Huis-
duiner wal en aanwas aan de Texelse zijde. Binnen de
zich aan Zuidwest-Texel ontwikkelende vloedhaakdumen
konden opslibbingen worden bedijkt: in 1378 het
poldertje Den Aal, grenzend aan het Klif van Den Hoorn
en de oostelijk daarvan gelegen kwelder als polders
Zouteland en Buitendijk.'1 Bij de zuidwaartse uitschuring
van het Marsdiep ontstonden aan de noordzijde telkens
opnieuw binnen haakvormige duinen tijdelijke haven
baaien, die echter snel opslibden en dichtstoven.
Omstreeks 13N3 is sprake van het Hantgiftereef, genoemd
naar de tijdelijke havengelegenheid, waar schippers op
handgilt een symbolisch bedrag, dat een contract
bekrachtigde met kooplieden bevrachtingen afsloten,
terwijl ze op lading in de baai lagen te wachten.
Een gelijktijdige Texelse keur verbood ballastzand van
het Hantgiftereef te halen.12
In 1396 verzamelde hertog Albrecht schepen ter voor
bereiding van een invasie in Friesland in de Cule binnen
het Hantgiftereef. Er is dan sprake van 'in den Mersdiep
voir Texsel in der Culen in der vloeten van Amster-
