Aart van den Brink
Trouwbeloften: Het geval Grietjen Jans
Nummer 141, december 2021
26
Historische Vereniging Texel
De getuigenissen van vroedvrouw Femtjen Samsons
en andere vrouwen
Op 6 januari 1699 noteert notaris Toornheer op het
verzoek van Grietjen Jans aan 't Schil de getuigenis
van Femtjen Samsons, 70 jaar oud, vroedvrouw aan
Oudeschild, die verklaart dat toen Grietjen Jans in
barensnood was, zij haar onder ede heeft gevraagd wie
de vader van het kind was. Daarop had Grietjen, in
hoogste nood zijnde, geantwoord dat ze voor noch na
geen andere man had gehad dan Pieter Pietersz Plomp
en dat hij de vader van het kind was. Twee andere
vrouwen waren erbij en hebben ook gehoord dat Pieter
de enige man was met wie Grietjen geslapen had.
Een voorbeeld uit 1699 is het geval Grietjen Jans uit
Oudeschild, die haar vrijer voor de rechter heeft
gedaagd omdat hij niet met haar wilde trouwen. Het
verslag van de rechtbank, de schepenrol, ontbreekt
weliswaar in deze periode, maar de gang van zaken is
goed te herleiden uit enkele notariële aktes die Grietjen
en haar weigerachtige geliefde hebben laten opstellen
en die wel bewaard zijn.
Antjen Cornelis van 40 getuigt dat ze een keer
aanwezig was in het huis van Jan Fierens en daar uit
de mond van Pieter Pietersz Plomp zelf had gehoord:
“Hoor eens Grietjen, dat ik bij je geslapen heb ontken
ik niet, ik wil mijn ziel niet voor de duivel brengen.
Tijdens onderzoek voor mijn boekje 'De branden van 1696' viel me de bijzondere rol op die vroedvrouwen rond 1700 speelden
als getuigen in een aantal trouwbelofte-processen. Ik verzamelde wat voorbeelden en al gauw had ik te veel materiaal om in
mijn boekje op te nemen. Dat was jammer, want de verhalen zijn de moeite waard.
In het klein een echte expositie van Texel en de Texelaars plaatjes.
