Nummer 140, september 2021
4
Historische Vereniging Texel
Het weduwenpensioen van oma Schrama
Jan was in dienst geweest als motorordonnans van de BS
en zo stond hij ook op de loonlijst van de Nederlandse
Staat, getuige de correspondentie van oma Schrama met
het Ministerie van Oorlog, waarin zij vraagt om een wedu
wenpensioen.
naam staat vermeld op het monument De Goede Herder
bij de Algemene Begraafplaats, dat is onthuld in mei 1961.
Jan Schrama ter hoogte van de Oudheidskamer en net voorbij
Kogerstraat 3, destijds het winkeltje van mevrouw Jonker.
Daarnaast was de garage/fietsenstalling van Kievit gevestigd, je
ziet een auto naar buiten rijden. Nu zitten daar het antiekwin-
keltje en de Hap Hum. Daar voorbij was de zuivelwinkel van de
Eendracht genaamd het Filiaal, nu de Pizzeria.
De vrachtwagen met melkbussen is van IJssie Witte. Daarachter
de schuur waar nu het bloemenwinkeltje zit en het glop. Voorbij
de Vogelenzang een stolp van Sijp Keijser van de zweef. En dan
het landje van Roeper. En zo verder. Het straatje is bij elkaar
gepuzzeld door H. Roeper Jaczn. en Gelein Jansen.
Oma had aannemelijk kunnen maken dat Jan, die nog
thuis had gewoond, de kostwinner was van het gezin.
Opa Gerrit was immers al lang overleden en broer Jaap
ging trouwen en het huis uit. Het Ministerie van Oorlog
oordeelde echter dat de doodsoorzaak van oom Jan niet
het gevolg was van de uitoefening van zijn functie en
weigerde in 1948 het pensioen.9 Oma tekende bezwaar
aan en maakte daarbij gebruik van een verklaring van
onvermogen van de burgemeester, om zo de leges van
5,-- die vereist was om beroep aan te tekenen, niet te
hoeven betalen. Diverse medische commissies bogen zich
over het bezwaar en meenden dat er, omdat er als gevolg
van de oorlog geen vaccin voor de ziekte beschikbaar was
geweest, wél een verband bestond. Oma moet bij deze
procedure zijn geholpen en het is aannemelijk dat de hulp
kwam van A. van Dienst, destijds hoofdcommies bij de
gemeente.10 Twee jaar later wordt het pensioen alsnog
toegekend.11 In de Pensioenwet voor de landmacht werd
de pensioengrondslag in 1947 gesteld op 2002,--. Daar
van werd 40% toegekend en met terugwerkende kracht
uitgekeerd, zijnde 801,-- per jaar. Oma moest er dus wel
bij werken. Maar zo heeft Jan postuum in het onderhoud
van het gezin kunnen bijdragen.
De foto is op de achterzijde gedateerd 1944 en Jan leek mij
hier dus in functie als marechaussee. Maar hoe was dan de
relatie met de bezetter? “Je had NSB-marechaussees, maar
je had ook goede marechaussees”, zegt Gelein Jansen.
Maar de veronderstelling dat Jan diende bij de marechaus
see was eigenlijk een slag in de lucht geweest. Inmiddels
was het meinummer van de HVT uitgekomen. Daarin
stond Nan Huisman, afgebeeld in een uniform dat veel
meer gelijkenis vertoonde. Verwarrend, maar gelukkig
was daar Gerrit Gerrits. Hij bestempelde het pak als dat
van de Huzaren en plaatste de foto daarmee in de periode
van de mobilisatie in plaats van in 1944. Te zien zijn de ke
pie met de biezen, de hoge beenkappen en het leren kruis,
wat zou duiden op de cavalerie. Op een van de epauletten
zag Gerrits het kenmerk van het 3e Regiment Huzaren aan
gebracht, van welk Regiment er zo'n 1000 man waren op
geroepen bij de mobilisatie in 1940. Hij hield ruggenspraak
en concludeerde dat het hier bovendien ging om een
zogenaamd “proefuniform”, waarvan er maar heel weinig
waren gemaakt. Dit was te zien aan de liggende kraag, die
de staande eventueel zou gaan vervangen. Gerrits vertelde
dat er in Nederland nog steeds een levendige handel is in
uniformen en parafernalia uit de Tweede Wereldoorlog
en dat van dit type proefuniform er hoogstens tien op de
markt zouden zijn, en dan waarschijnlijk ook nog met een
nagemaakte en dus vervalste kraag. Mocht het uniform
nog te vinden zijn, dan zou dat nu zeker 10.000,-- op
brengen, dacht Gerrits!
Ook Serge Blom herkende het uniform als dat van de
Huzaren. En Joost Bruinsma van Stichting De Greb schrijft
na bestudering: “We kunnen zo niet goed zien wat er voor
embleem op het patje op de kraag staat. Maar het tuniek-
jasje lijkt er een van de Wielrijders. En de laarzen zijn
De foto van Jan in uniform
Mijn nicht Anita stuurde een foto van Jan in uniform, die
zij had opgediept uit de spullen van haar moeder, Jans
jongste zus. Nu ik wist van zijn deelname aan de BS, leek
het logisch om ook uit te zoeken waar hij in de oorlog had
gediend. Ik begon met de Texelse Courant. In de editie van
mei 2020 over 75 Jaar Bevrijding staat een foto afgedrukt,
waarop een marechaussee is te zien die burgemeester De
Vries als arrestant wegleidt. Hij draagt een vergelijkbare
hoge pet.
