Wil I
Reacties op het kaasmerkenartikel van Frank Postma in HVT 139, juni 2021 Wilma Eelman
'2/' T-'
Trekker-trek 2014, foto auteur.
Nummer 140, september 2021
Historische Vereniging Texel
31
Allereerst iets over de functie van kaasloodjes. Hier
fungeren de loodjes als kwaliteitsmerk, een garantie
dat voor de Texelse schapenkaas alleen volle melk
van Texelse schapen gebruikt werd en de schapenkaas
op Texel gemaakt was. Iedere kaasmaker moest zijn
merk in de kaas afdrukken, om geknoei te kunnen
achterhalen. In de praktijk werd het merk vooral
gebruikt als onderscheid met schapenkaas van elders,
die minder goed aangeschreven stond. Partijen
schapenkaas van 10 pond en meer en bestemd voor
export werden in de waag op de Vismarkt op hun
kwaliteit gekeurd.
Aart van den Brink mailde: “Mijn oog viel op de
kaasloodjes van Waverijn en met name die met een
kruis en een A. Ik ben nu toevallig bezig een paper te
maken over de laatste jaren van het Agnietenklooster
en dit zou volgens mij best van hun kunnen zijn.
Ze maakten tenslotte ook kaas (en lakense stoffen,
maar dit zal wel geen lakenloodje zijn) die ze alom
verkochten.”
We zien met belangstelling de bevindingen van Aart
tegemoet en ook of hij concrete aanwijzingen vindt
over een dergelijk merk en de toepassing daarvan.
Alle suggesties en aanwijzingen blijven welkom!
Maar niet alle loodjes zijn kaasloodjes. Behalve als
kwaliteitsmerk voor kaas, werden loodjes ook als
kwaliteitsaanduiding voor bijvoorbeeld wollen
stof (lakenloodjes) gebruikt. Daarnaast werden
loodjes afgegeven als bewijs voor het betalen van
belastingen, zoals voor het onderhouden van
vuurbaken (bakenloodjes) en sluizen. Andere bekende
voorbeelden van loodjes zijn de armenpenningen,
waarmee arme mensen gratis brood of turf konden
ontvangen en de pelgrimsinsignes.
Er kwamen twee interessante reacties binnen op de
vraag over een door Jan Jaap Waverijn gevonden
loodje, waarvan de betekenis en herkomst onbekend
zijn.
Donald de Vrind reageerde met suggesties:
“Het driehoekig loodje heeft volgens mij “gewoon”
het Texelse anker als basis. Volgens mij is het een
gestileerde versie. De haken van het anker vormen
samen de basis van de driehoek. Dan blijven er een
paar mogelijkheden over. Ik zie nadrukkelijk een
driehoek. Is/was er een familie of boerderij Driehoek?
Ik zie trouwens ook een A. Omdat het anker een
kruis heeft en geen oog... Is het ooit zo geweest dat de
kaasmakers een afdracht deden aan de Katholieke kerk
en die afdracht werd gestempeld met dit lood?” Een
boerderij of familie Driehoek ten tijde van het gebruik
van deze loodjes is niet bekend van Texel. Maar dit
loodje kan ook van elders afkomstig zijn. En op de
andere vragen van Donald is (nog) geen antwoord.
Eendenkooi van
Staatsbosbeheer met hl
recht van afpaling op 1:
meter gerekend vanuit
midden van de kooi
Eendenkooi
korverskooi
