Nummer 140, september 2021
Historische Vereniging Texel
23
Het zijn slechts enkele voorbeelden uit documenten die
(nog) niet online staan.
In de verslaglegging van Den Helder van 24 november
1808 staat:
Op het Tableau van de ambtenaren die verbonden zijn
aan het ministerie van Financiën die bevoegd zijn om
schepen aan te houden en de wetten van de blokkade
toe te passen, lezen we voor Texel de namen van A.
Binnengevaren vijf vissersboten waarvan een stuurman Jan
de Weerd heet uit Pernis. Deze vermeldt dat ze toen ze op de
3e van deze maand uit Goeree vertrokken, hij tijdens zijn reis
geen enkel vijandelijke kruiser heeft ontmoet, maar dat hij bij
het gat van Texel een Engelse kotter voor anker heeft gezien
die hem vrij heeft laten passeren.16
Wentel en L. Vos. Bij de laatste staat nog genoteerd:
Commies voor de binnenvarende schepen.15
Op retourreis zijn de volgende schepen hier
aangekomen:
De Triton van kapitein Hulshof, de Anna Margaretha
van kapitein C. van de Waard, de Sirene van Kapitein
l. Kerdel, de Vrouw Christina van kapitein C. Wolters,
de Vrouw Kaatje van kapitein H. Ouwerhand, de Vrouw
Geertruida van Kapitein A. Jans, de Vier Gebroeders van
kapitein. G. Jansen - Zij allen hebben toestemming
gekregen om in dit koninkrijk te verblijven.
Volgens de regels gecertificeerd,
De minister van Financiën
Gogel.14
S. Roelofs, kapitein van een vissersboot uit Enkhuizen (No.
13) is met een sloep teruggekeerd die hij vlak bij Texel was
tegengekomen en waarin zich zes mannen bevonden die
volgens hun verklaring ontsnapt waren uit een schip dat door
de Engelsen was genomen en in zee was gezonken. Het zijn
de kapitein en twee matrozen van het vergane schip en drie
Engelsen die tijdens de kaping aan boord waren gegaan en die
nu onder de hoede van de Commandant van de Marine zijn
gesteld.17
Indien men daar het woord Texel intoetst, komt er een
reeks documenten en kaarten, meestal uit de Franse
tijd, die de moeite van het downloaden waard zijn. Er
zullen er ongetwijfeld bij zijn die bekend zijn, maar het
is toch goed te weten dat de archiefstukken over de
geschiedenis van Texel verder verspreid zijn dan in de
eigen plaats of in ons land. En voor degenen die wat
moeite hebben met het Frans, je kunt ook aangeven dat
je in het Engels wilt zoeken.
Ik heb hierbij willen aantonen dat de persoonlijke of
plaatselijke geschiedenis ook verrijkt kan worden uit
bronnen die men niet direct zou verwachten, in dit
geval dus de Franse archieven. Ook kunnen bepaalde
gegevens vragen opwerpen om de plaatselijke
geschiedenis weer eens nader te bekijken. Is er iets
bekend van de administratie van de haven in de Franse
tijd?
Voor degenen die het nuttige met het aangename willen
verenigen: de departementale archieven, met mogelijke
kaperdossiers, bevinden zich in de hoofdplaats van het
departement. Houd er wel rekening mee dat augustus
de vakantiemaand is in Frankrijk.
Bon voyage!
Siem van Eeten (s.van.eeten@planet.nl)
In de rapporten lezen we op 24 november 1808:
Het schip de Jonge Janna van Kapitein Roeloff Jans
geladen met zout uit Portugal met bestemming Lubeck,
is hevig beschadigd op Texel gearriveerd.13
Voor Texel lezen we op 17 november 1807:
1. Texel
2. A. Wentel
3. Commies
4a. Neptunus
4b. J.A. Struick
4c. Liban (Libanon?)
4d. Lijnzaad
5. niet ingevuld
6. Men zal meer dan men had gedacht, weten over de
lading van het vergane schip de York van Kapitein
Robateau.12
Voor iedereen toegankelijk zijn echter de documenten
op Gallica, de online bibliotheek van Frankrijk.
https://gallica.bnf.fr
De Franse administratie ging uit van het principe Meten
is weten en daartoe werden alle meetbare aspecten in
Tableaux (spreadsheets) vastgelegd.
Een voorbeeld:
Over 12 kolommen breed moesten de volgende
gegevens ingevuld worden:
1. Plaats en datum van het gerapporteerde
2. Ambtenaar die dit rapport heeft opgesteld
3. Zijn hoedanigheid
4. Aankomsten:
a. Naam van de schepen
b. Naam van de kapiteins
c. Plaats waar het schip geladen is
d. Lading
5. Vertrek:
a. Naam van de schepen
b. Naam van de kapiteins
c. Bestemming
d. Lading
6. Bijzonderheden
