ig c Wil ZIJN ÜOOR_ J EENE GEEJT BEZIELT) ,.Bovw styeoio op X AkJWT W/ERP verhield Coll. NIOD 184329. Nummer 137, december 2020 Historische Vereniging Texel De euforie van de bevrijding De bevrijding betekende het einde van de Duitse bezetting en het Duitse bestuur. Daarop volgde een overgangsperiode onder Militair Gezag. Het democratische systeem moest weer op gang komen. De bevrijding opende zicht op een betere economische, sociale en politieke situatie. Maar dat vroeg meer tijd dan gehoopt werd. Aan alles was gebrek: levensmiddelen, kleding, schoeisel, woonruimte, vervoermiddelen, brandstoffen, bouwmaterialen - aan alle dus. Een openlijke ruilhandel kwam op gang. Vergelijk de Texelse Couranten in het laatste halfjaar tot welke naoorlogse vernieuwingen dat zou kunnen leiden. Saamhorigheid, met respect voor ieders eigen identiteit, speelde daarin een grote rol. De latere premier Wim Schermerhorn was een van de voortrekkers op dat gebied. Ook Wieger Bruin, de architect/stedenbouwkundige die na de oorlog zo’n belangrijke rol zou spelen op Texel, was daarbij. Wieger Bruin stelde 3 december 1945 aan B&W van Texel voor om hem de supervisie op te dragen voor de bouwplannen buiten de wederopbouw.11 Hij was al betrokken bij de wederopbouwplannen, werd vervolgens betrokken bij de latere uitbreidingsplannen en ontwierp het inmiddels gesloopte gemeentehuis aan de Groeneplaats. Zaterdag 10 november 1945 was de eerste zitting na de bevrijding van de nood-gemeenteraad van Texel, onder voorzitterschap van waarnemend burgemeester ir. F.L.A. Maandag.12 Hij schetste toen de toestand van Texel aan het eind van de oorlog en memoreerde onder andere dat ten gevolge van oorlogshandelingen 646 woningen geheel of gedeeltelijk vernield waren. In de agrarische sector waren 56 schadegevallen bekend, betrekking hebbend op ruim 3400 hectare. Daaronder waren 23 totaal verwoeste boerderijen, 24 boerderijen die half verwoest waren en 9 lichter beschadigde boerderijen. 700-800 hectare bouwland lag braak, van de aanwezige circa 2500 liter gedorst graan lagen grote partijen te schimmelen omdat ze niet gedroogd konden worden, terwijl 1500 liter graan nog in klampen op het land stond. Door gebrek aan brandstof en vervoermiddelen kon niet gedorst en gedroogd worden. Na de bevrijding arriveerden olie en benzine voor de dorsmachines, er kwamen een paar vrachtwagens voor transport en met inschakeling van de gevangenen in het gevangenkamp op De Vlijt werd de nog te velde staande oogst van 1944 gered, althans, wat daar nog van over was. Inmiddels waren 500 beschadigde woningen weer bewoonbaar gemaakt. Maar de planning voor de bouw van 32 noodstallen en 11 noodwoningen vóór 1 december 1945 bleek te optimistisch door gebrek aan materialen, transportmiddelen en bouwvakkers.13 En niemand vermoedde toen dat het nog vijftien jaar zou duren voor de laatste schadegevallen op Texel afgewikkeld zouden zijn. vóór de bevrijding maar eens met die in het eerste halfjaar na de bevrijding en kijk vooral naar de rubriek Texelaartjes. Na de bevrijding werd daarin van alles en nog wat gevraagd en aangeboden. Ook dat versterkte het saamhorigheidsgevoel. Die saamhorigheid leidde 17 mei 1945 tot de oprichting van de Stichting van de Arbeid. Werkgevers en werknemersorganisaties deelden de overtuiging dat ze gezamenlijk moesten werken aan de wederopbouw van Nederland. Dat was de voornaamste reden om de Stichting vlak na de oprichting te erkennen als officieel adviesorgaan van de Nederlandse regering. De Texelse bouwvakkersstaking Na de Duitse capitulatie was op Texel gebrek aan alles - net als in het halfjaar daaraan voorafgaand. Om te voorkomen dat de prijzen voor levensmiddelen, materialen en lonen de pan uit zouden rijzen, bleef de verkrijgbaarheid van levensmiddelen en veel andere goederen aan een bonnensysteem gekoppeld en werden bouwmaterialen per goedgekeurd project beschikbaar gesteld. Dit werd het begin van de geleide loonpolitiek, waarbij de Nederlandse overheid na overleg met vakbonden en werkgevers de hoogte van de lonen vaststelde en een systeem van vastgestelde prijzen 27

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 2020 | | pagina 29