Nummer 136, september 2020
Historische Vereniging Texel
17
Literatuur
Beemsterboer, P., 1999. Overleven in angst, herinneringen
van een gemeentesecretaris. Zp.
Boone, de W.J., 1942. Wat er tevoorschijn kwam bij de op
gravingen in het Park, in: Texelse Courant 15-8-1942, 1.
Jacob-Friesen terug in Duitsland
Na de Tweede Wereldoorlog pakken de wetenschappers
de draad weer op. Jacob-Friesen wordt, na een proces
van denazificatie in 1945, weer aangesteld bij zijn oude
museum en schreef in 1948 aan Van Giffen. Ingezien wordt
dat, ondanks het oorlogsleed, de Duits-Nederlandse aca
demische samenwerking nodig zal blijven voor een goede
wetenschappelijke basis van de gezamenlijke archeologie.
Van Giffen schreef terug dat de oude, vooroorlogse relaties
en dialoog weer opgepakt zullen worden.51 Bij zijn pensi
onering in 1952 ontvangt Jacob-Friesen van de president
van de Bondsrepubliek Duitsland het Grootkruis van
Verdienste.52 Bij zijn medewerkers kon hij, gezien het fraaie
Festschrift, op veel sympathie rekenen.
en wordt daaraan in 1944 in Göttingen geopereerd. Daarna
verbleef hij een half jaar in de ziekenboeg. In 1945 neemt
hij zijn oude beroep als museumdirecteur in Hannover
weer op zich.49
Zijn biograaf en oud collega Zylmann meent echter dat
hij na Texel promoveerde naar het Oberkommando der
Kriegsmarine in Berlijn onder leiding van admiraal Karl
Dönitz.50
Geconcludeerd kan worden dat Jacob-Friesen geen glan
zende militaire carrière doorliep, wat vermoedelijk ook
niet zijn streven was. Voor zover na valt te gaan heeft de
archeoloog zich ver van actieve oorlogshandelingen of
represailles tegen de bevolking op Texel gehouden.
Net zoals alle andere Duitse militairen in de Tweede
Wereldoorlog had ook Jacob-Friesen in Nederland niets
te zoeken. Dat hij deel uitmaakte van de bezettingsmacht
en daar leiding aan gaf, moet gezien worden in het licht
van het toenmalige politieke vaarwater, zijn opleiding en
capaciteiten.
Het enige positieve wat kan worden opgemaakt is dat
van de nood van verveling een meer algemene deugd
werd gemaakt. De zinloze inzet van manschappen en de
vernietiging van het Texels landschap en erfgoed door het
Duitse leger en hun helpers, bracht uiteindelijk nog enig
inhoudelijk archeologisch onderzoek voort wat de weten
schap verder bracht.
De Deense archeoloog Sophus Müller had gelijk toen hij
voor 1909 tegen Jacob-Friesen zei: Aber sie wollen gewiss
keine Politik treiben, sondern Wissenschaft, seien Sie her-
zlich willkommen! De Nederlandse wetenschap is vooral
gestoeld op inhoudelijke zaken en zelden op politieke
dogma's, de reden dat de academische gemeenschap en
dus ook de archeologen nu gelukkig al weer tijden prettig
samenwerken met alle buurlanden en omgekeerd.
Boone, de, W. J., 1942. Wat leerden de opgravingen in het
Park, in: Texelse Courant 29-8-1942., 2.
Carmiggelt, A., 2019. Geheimzinnigheid is zijn fort, Assien
Bohmers (archeoloog), 1912-1988. Utrecht.
Dijkstra, P., 2006. Duitse bunkers op Texel,
Stützpunktgruppe Texel 1940-1945. (3de druk 2016).
Leeuwarden.
Doede, W. Zj (1942/3). Auf Texel. Amsterdam.
Döpke, W. 2014. Pre-Historia e nacional socialismo na
Alemanha. Um esiao biografico sobre o arquelogo Karl
Hermann Jacob-Friesen. Estudos Germanicos volume 1.
Bern-CH.
Duparc, F. J., 1975. Een eeuw strijd voor Nederlands cultu
reel erfgoed, Den Haag.
Eickhoff, M., 2003. De oorsprong van het eigene,
Nederlands vroegste verleden, archeologie en nationaal
socialisme. Amsterdam.
Giffen, A. E. Van, 1924. Het hunebed te Rijs, Gaasterland,
in: De Vrije Fries 27, 307-322.
Hoffmann, K., 2005. Ur- und Frühgeschichte -eine unpo-
litische Wissenschaft? Die urgeschichtliche Abteilung des
Landesmuseum Hannover in der NS-Zeit, in: Nachrichten
aus Niedersachsens Urgeschichte 74, 209-249.
Horn, 1981. Kulturpolitik in Düsseldorf: Situation und
Neubeginn. 88-89.
Jacob, K. H., 1921. Rassenbewusstsein und
Familienforschung, in: Der Wehrschafter. Leipzig.
Jacob-Friesen, K.H., 1928. Grundfragender
Urgeschichtsforschung. Stand und Kritik der Forschung
über Rassen, Völker und Kulturen in urgeschichtlicher
Zeit. Hannover.
Jacob-Friesen, K. H., 1943a. Streitaxtleute lebten auf Texel,
Funde geben Auskunft über die Urgeschichte der Insel, in:
Deutsche Zeitung in den Niederlanden, 13-1-1943. Nr. 219.
Jacob-Friesen, K. H., 1943b. Sachsenburg auf Texel,
Funde geben Auskunft über die Geschichte der Insel, in:
Deutsche Zeitung in den Niederlanden, 17-1-1943. Nr. 223.
Kuip, W. 2016. Texel and its cultural memory of the Second
World War, the handling of war heritage throughout time,
the collective memory and visions for the future. MA
Scriptie Vrije Universiteit Amsterdam.
NN, 1933. Laatste congresdag der Duitsche archaeologen,
excursie naar de provincie Drenthe, in: Nieuwsblad van
het Noorden, 24-4-1933, 17.
NN, 1940. Ehrung für Jacob-Friesen, in: Deutsche Zeitung
in den Niederlanden, 10-1-1940. Nr. 159.
Vilsteren, van, V. T. W. A. B. van der Sanden, 2016.
Volgaarne ter hand genomen, de aanstelling van Van
Giffen bij het Drents Museum in 1916, in: Nieuwe Drentse
Volksalmanak, jaarboek voor geschiedenis en archeologie
133, 91-103.
Wegner, G., 2002. Auf vielen und zwischen manchen
Stuhlen Bemerkungen zu den Auseinandersetzungen
zwischen Karl Hermann Jacob-Friesen und Hans
Reinherth, in: A. Leube (Hrsg.): Prahistorie und
Nationalsozialismus. Die mittel- und osteuropaischen
