Omslag van het boekje 'Auf Texel' in particuliere collectie.
In 1943 krijgt Jacob-Friesen last van serieuze darmklachten
Nummer 136, september 2020
Historische Vereniging Texel
16
Een van de ondergeschikten van Jacob-Friesen was de
39-jarige matroos-soldaat (Gefreiter) Dr. Werner Doede.
Deze matroos-soldaat was net als Jacob-Friesen van
huis uit wetenschapper. Essentieel verschil was dat deze
Düsseldorfse kunsthistoricus geen lid van de NSDAP was
geworden.46 Ook hij diende in de Tweede Wereldoorlog,
maar werd snel na het verlies van het Duitse leger in
augustus 1945 uit Britse internering vrijgelaten en kon
beginnen met de denazificatie en wederopbouw van de
kunstmusea in Düsseldorf.47 Ook hij moet zich op het
eiland verloren hebben gevoeld en besteedde zijn tijd
aan het fotograferen van het natuurschoon en de oude
stolpboerderijen, doorspekt met etnografica als koekplan-
ken. In zijn boekje 'Auf Texel' bedankt een andere Duitse
militair, de Leutnant M. A. und Battriechef, waarschijnlijk als
Batteriekommandant van De Mok en mogelijke opdracht
gever van Doede, de Inselkommandant. 'Allen, die zu dem
Gelingen dieses Buchleins beigetragen haben, besonderes der
fördernden Unterstützung des Inselkommandanten
schreef hij over de 'Sachsenburg auf Texel', niet als
Inselkommandant maar als academicus. Allereerst blijkt
hieruit de innige band tussen de Duitse en Nederlandse
nazi-archeologen: 'mit meinem Niederlandischen
Fachgenossen Hand in Hand zu arbeiten, setzte ich mit Dr. F. C.
Bursch, dem Direktor des Reichsbüros für altertumskundliche
Bodenforschung (RMO) in Leiden, in Verbindung und verein-
barte mit ihm eine Ausgrabung (in Den Burg op Texel), alles
koek en ei zodoende. Op gestructureerde wijze legde hij
uit wat er in zijn opgraving allemaal is gevonden, hetgeen
niet veel afweek van de bevindingen van De Boone in
de Texelse Courant een jaar eerder. Dat de 8ste-eeuwse ring-
walburg van Den Burg bij de oud Fries-Saksische burgen
in het Friese gebied hoorde, wordt onderstreept '...wir
dürfen mit Recht annehmen das die Kernbefestigung von Den
Burg auf Texel auch auf eine solche altsachsische Burg ...zurück
zu führen ist.44
De Texelse secretarieambtenaar Beemsterboer noteerde dat
hij als samen met collega's gedurende de opgraving vanuit
het naastgelegen gemeentehuis aan de Groeneplaats
tijdens de middagpauze ging kijken wat de Duitsers in de
Wezentuin aan het graven waren. Beemsterboer zag in een
van de sleuven een lange uitgeholde lemen bak van 65-70
cm lang, met aan een zijde een rond einde. Ze noemden
het de 'badkuip van Ada van Holland'. Hij interpreteert
het als een mogelijk doopvont. Wellicht was het, gezien
het materiaal, het formaat en de uitholling in werkelijk
heid een lemen haardplaats van een van de huizen binnen
de ringwalburg. Jacob-Friesen heeft volgens Beemsterboer
de bak in situ behouden en niet verder opgegraven.45 Bij de
bouw van het nieuwe stadhuis in 1967 is deze haardplaats
niet meer teruggevonden. De latere gemeentesecretaris
Beemsterboer en zijn collega's trachtten Texel door de
storm van de Duitse bezetting heen te loodsen en bleven
aan de 'goede' kant.
Korvettenkapitan Prof. Jacob-Friesen, gilt unser Dank.48
Uit de inleiding blijkt tevens ondubbelzinnig de houding
van de Duitse bezetter op Texel: 'Deutsche Soldaten bringen
offene Augen und aufgeschlossene Herzen mit. So nimmt es
nicht Wunder, dass sie die Schönheit und der eigene Reiz der
Insel uns bald ihren Bann schlugen, so dass sie wurde, was sie
ist, unsere Insel!.het begin van de aanwezigheid voor het
Duizendjarig rijk op Texel.
De inleiding vervolgt met het militaire doel van de
bezettingsmacht: 'Bedeutsam zugleich wurde für uns die
Erkenntnis, das die Ereignisse die aus den Jahrhunderten der
Geschichte der Insel herausragen, mit Namen verknüpft sind
von Mannern, denen vom Schicksal die gleiche Aufgabe gestellt
wurde, die unserem Hiersein Inhalt und Ziel gibt, der Kampf
gegen England'. De luitenant -of zijn ghostwriter- insi
nueert dat het Duitse leger op Texel het zelfde doel had
als de oude bewoners van Texel, namelijk de strijd tegen
Engeland, en dat zij daarmee door het lot verbonden
zijn. De Engelse oorlogen van de Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden om de economische- en visse-
rijbelangen veilig te stellen uit de 17de eeuw blijkt in een
suggestieve zin op één hoop geveegd met de militaire en
politiek-ideologische doelen van Nazi-Duitsland. Daarmee
werd de bezetting en agressie goedgepraat alsof het een
vanzelfsprekend vervolg was van een historische lijn.
De heren wetenschappers bewezen elkaar desalniettemin
ten gunste van het landschap en het erfgoed in de lange
saaie dagen op Texel een goede dienst.
