Binnenland.
Loting Nationale Militie.
D© loting voor de Nationale Militie
welke voor de ingeschrevenen alhier
Donderdag heeft plaats gehad, had den
volgenden uitslag
1 Barhorst, Willem
2 Dogger, Jan
3 Huisman, Teunis
4 Burger, Pieter
5 Burger, Cornelis
6 Brouwer, Jan
7 Schaap, Cornelis
8 Timmer, Hendrik
9 Kersemaker, Cornelis Gijsbertus
10 Keijzer, Martinus (l.g.)
11 Blom, Cornelis
12 Timmer, Jan Brd.
13 Geus, Gerrit Hendrik
14 Vonk, Leonardus Johannes
15 Kooiman, Abraham Dirk
16 Schuijl, Cornelis, Brd.
17 Zeijlemaker, Matthijs Nicolaas (l.g.) E
18 Koopman, Cornelis
19 Keppel, Koelof (Amerika)
20 Smit, Johannes
21 Vlas, Dirk
22 Eelman, Jan
23 Boot, Arie (Vrijwilliger)
24 Witte, Cornelis Albertus
25 Jager, de Simon Brd.
26 Dijker, Reijer
27 Pool, Pieter Jacob
28 Kortenhoeven, Jan (Amerika)
29 Thomassen, Hendrik Jan
30 Bakker, Jacobus Willem
31 Timmer, Cornelis
32 Schrama, Hendrik
33 Dros, Pieter
34 Daalder, Pieter
35 Veeger, Gerrit
86 Peper, Jan Brd.
37 Kikkert, Paulus Lambertus
38 Maas, Pieter (Amerika)
39 Bremer, Gerrit
40 Bas, Pieter
41 Witte, Dirk
42 Koorn Pieter
43 Wuis, Pieter
44 Sterre, van der Cornelis
45 Bakker, Johannes Matheas
46 Plaatsman, Pieter
47 Boon, Pieter
48 Liere, van Pieter
49 Bakker, Teunis
50 Wuis, Simon
B. beteekent Burg E. EiorlandH.
Hoorn K. Koog O. Oosterend S. Oude-
schildW. Waall.g. lichaamsgebreken.
TEXEL, 21 AUGUSTUS
1909.
Brd.
Brd.
Nummer 134, maart 2020
Historische Vereniging Texel
11
B
H
B
O
O
O
E
O
O
O
S
O
w
B
W
O
H
E
H
S
O
w
H
H
E
S
B
E
B
O
B
E
O
H
O
S
B
O
O
H
K
O
S
H
O
H
E
O
S
werd de dienstplicht ingevoerd, en van het begin af
aan werden de lengtes van de rekruten genoteerd en
de te kleinen naar huis gestuurd. Tot 1862 werden
de rekruten gemeten in hun negentiende levensjaar,
daarna in hun twintigste. Hoewel veel jongens nog
groeiden na die leeftijd, geeft de lengte bij de keuring
toch een goed beeld van de lichamelijke ontwikkeling
en gezondheid in de voorafgaande jaren. Voor groei
is immers energie nodig, en gebrek daaraan komt
vaak door te weinig of te slechte voeding. Vooral
dierlijke eiwitten zijn belangrijk voor groei. Tekort
aan energie voor groei kan ook veroorzaakt zijn door
(langdurige) ziekten, die het lichaam uitputten en
de eetlust verminderen. Tenslotte worden jongeren
in hun groei beperkt door zware lichamelijke arbeid.
De dienstplicht betrof alleen het mannelijk deel van
de bevolking; de lengteontwikkeling van vrouwen in
de voorgaande twee eeuwen is daardoor veel minder
goed te traceren.
De dienstplicht bracht een omvangrijke administratie
met zich mee. Jongens moesten zich in het jaar
voordat ze negentien werden laten inschrijven in de
woonplaats van hun ouders. De inschrijvingsregisters
werden overgezet naar een alfabetische lijst, waarbij
elke jongen ook een nummer kreeg. Tenslotte vond de
loting plaats op volgorde van het verkregen nummer.
Het aantal te trekken loten werd bepaald door het
te leveren contingent, en werd verminderd met het
aantal vrijwilligers en voor één jaar vrijgestelden van
het vorige jaar. Voorafgaand aan de loting werden
de jongens opgemeten en konden ze als redenen tot
vrijstelling lichamelijk gebreken aangeven, die in
de periode daarna werden onderzocht. Uiteindelijk
werd de uitslag en de eventuele gebreken genoteerd
in de lotingsregisters. Behalve artsen en militaire
beambten waren ook vertegenwoordigers van het
gemeentebestuur aanwezig om de identiteit van de
dienstplichtigen te bevestigen.4 De militaire dienst
was in de negentiende eeuw zeer impopulair. Ouders
verloren een belangrijke arbeidskracht en vreesden
dat hun spruit bedorven zou worden door het ruwe
soldatenvolk. Jongeren zagen op tegen de langdurige
verwijdering van hun geliefden.5 In zijn komische
novelle ‘Krelis onder de soldaterij’ (1865) beschreef
oud-Texelaar Dirk Dekker deze angsten. Op de
dag van de loting gaan de jongens vergezeld door
de burgemeester met een schuit naar Den Helder.
‘Eindelijk was het gewigtig oogenblik aangebroken,
en zijn naam werd afgeroepen. Wat sidderde de
arme jongen toen hij voor den militie-commissaris
verscheen, toen de sergeant, die bij de plegtigheid
adsisteerde, hem onder de maat plaatste...’6 Het
verdere verhaal over de lafhartige soldaat Krelis
illustreert Dekker’s kernachtige lange slungels
zijn nog geene mannen’.7
Brd. staat voor broederdienst. Texelse Courant 22-08-1909.
