www.HISTORISCHE
VERENIGINGTEXEL.nl
Nummer 132, september 2019
Historische Vereniging Texel
5
Bovenaanzicht van een kruik met inwendig filter van een
grijskleurig baksel versierd met florale motieven in de
sgraffito-techniek, afkomstig uit het Ottomaanse Rijk,
ca. 1700, diameter 14,4 cm.
In eerste instantie was totaal onduidelijk wat de
herkomst van deze opvallende keramiekvormen was.
Het vermoeden was dat ze in ieder geval uit het Middel
landse Zeegebied en mogelijk uit Noord-Afrika afkom
stig waren.
1www.texel.net/nl/over-texel/historie/brakenstein-en-wezenputten;
Roeper 2002, 46.
2Persoonlijke mededelingen Duncan Brown, English Heritage,
Southampton, VK en Alison Gascoigne.
3Description de L’Égypte 1817, plaat FF.
4Van den Berg Vaars 2005. Van Leeuwen Bartels in dit nummer.
Literatuur
Berg, G.T.C. van den J.P.L. Vaars, 2004. Archeologische
waarneming De Ruyterstraat 130, Texel. Hollandia reeks
70, Zaandijk.
NN, 1817. Description de l'Égypte, ou Recueil des observa
tions et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant
l'expédition de l'armée Franqaise, par ordre du Gouvernement.
État Moderne, planches. Tome Deuxième, Parijs.
Roeper, V., 2002. Het Weesewater. Texels drinkwater op
de schepen van de VOC, in: H. Bonke, H. Eelman,
P. Moree, C. Reij, V. Roeper I. Vonk-Uitgeest (red.), Texel
en de VOC. Schepen op de rede, Texelaars in de Oost, 43-52.
Een Egyptisch pottenbakkersatelier op een gravure uit
de Description de l'Égypte (1817, Plaat XXII)
(Bron: Universitatsbibliothek Heidelberg).
Na een rondvraag bij internationale keramiekexperts
bleek het antwoord in Egypte of mogelijk elders in
het voormalig Ottomaanse Rijk te liggen.2 Dr. Alison
Gascoigne, hoogleraar middeleeuwse en Islamitische
archeologie aan de University of Southampton stelde
het volgende vast: "Yes, I reckon the two incised pots are
Ottoman". Zeer vergelijkbare vormen trof ze aan bij ar
cheologisch onderzoek in 17de- en 18de-eeuwse afvallagen
in Cairo. Tijdens de veldtocht van Napoleon in Egypte
hebben tientallen Franse wetenschappers vele aspecten
van het oude en contemporaine Egypte gedocumen
teerd. Alle bevindingen en de daarbij gemaakte gravures
werden gebundeld in een serie boeken, bekend als de
Description de l’Égypte, uitgegeven tussen 1809 en 1829.
In een uitgave uit 1817 bevindt zich een prent van allerlei
soorten kruiken en flessen - sommige ook met een filter
- die grote overeenkomsten vertonen met de afwijkende
keramiekvormen afkomstig van de opgraving aan het
Buurtje in Oudeschild.3 Ook het productieproces van dit
type aardewerk wordt op een contemporaine prent in
het boek afgebeeld. Tot nu toe is niet bekend dat der
gelijk 18de-eeuws Oostmediterraan gebruiksaardewerk
eerder bij archeologische opgravingen in Nederland is
aangetroffen. De objecten zijn hoogstwaarschijnlijk als
souvenirs door scheepslieden tijdens zeereizen in het
Middellandse Zeegebied meegenomen.
Exotische souvenirs uit de tijd dat Oudeschild nog
functioneerde als een belangrijke rede voor het intercon
tinentale scheepsverkeer worden vaker bij archeologi
sche waarnemingen in het dorp aangetroffen. Zo zijn bij
het uitgraven van een vijver aan de De Ruyterstraat 130
naast veel 18de-eeuwse scherven bijvoorbeeld ook kokos
noten en een schild van een schildpad gevonden.4
