1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
Wierings en Tessels
Marcel Plaatsman
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
fraai ingericht met een beschermend hekwerk. Een later
aangebrachte plaquette maakt onwetende voorbijgangers
duidelijk wat het monument voorstelt zodat het ook nog
bijdraagt aan de toeristische belevingswaarde van Den
Burg.
Er zijn maar enkele Esperantomonumenten in
Nederland, meest weinig opvallend. In grootte vergelijk
baar met dat van Texel is alleen het monument in Bergen
op Zoom maar dat heeft een heel ander model. Het toe
val wil dat ook dit gedenkteken ter gelegenheid van mo
numentendag in bijzondere aandacht wordt gebracht.
Dat gebeurt door kunstenaars die het hebben ingepakt.
Kleine toegift. Heeft weinig met het monument te maken
maar wel leuk om te weten als u het al niet wist. Hier
vlakbij ter hoogte van huisnummer 19 staat een linde
boom die werd geplant op 5 augustus 1939 ter gelegen
heid van de geboorte van prinses Irene. Ik weet niet of
deze Ireneboom al staat op de lijst van beschermde
Texelse bomen, maar het zou te overwegen zijn.
Dank voor uw geduld en aandacht.
Harry de Graaf op 8 september 2018 tijdens Open Monumen
tendag 2018 (foto Jan Wijkstra)
Als dialectonderzoeker moet je soms een beetje geluk hebben. Met familie, bijvoorbeeld. Ik zou wel nooit aan het onderzoeken van het
Tessels begonnen zijn als mijn eilander familie dat dialect niet zo in ere gehouden had. Zowel bij mijn oma op Oost als bij tante
Aaltje in 't Noorden kon ik altijd mijn oor te luisteren leggen en Tessels leren. Maar ook aan de Overkant had ik een beetje geluk,
met nog een opa uit Harlingen, waar ze een interessant dialect spreken, en een zus die op Wieringen is gaan wonen. Daar kun je ook
veel over het Tessels leren...
Taal op Wieringen
"Op Wieringen", zo zeg je dat, want Wieringen is een
oud eiland. Daar zijn ze daar ook best trots op. De
Zuiderzeewerken zorgden ervoor dat het oude eiland
met dammen en uiteindelijk met een polder aan Noord
Holland en Friesland vast kwam te liggen. Op het eiland
kwamen toen veel mensen van buiten wonen, bijvoor
beeld omdat die meewerkten aan het Zuiderzeeproject,
en later natuurlijk ook omdat het wel leuk wonen is en je
toch zo weer op de snelweg zit. Daarmee is er veel veran
derd. De gewone taal op Wieringen is Nederlands met
een Noord-Hollands accent, maar er is toch nog wat van
het oude dialect behouden.
Dit oude Wieringer dialect werd in de jaren 50 uitgebreid
beschreven door de bekende taalkundige Jo Daan. Deze
eigenzinnige dame bezocht in die periode ook Texel en
Vlieland om er opnames te maken van het dialect. Wat al
eerder door andere onderzoekers was vastgesteld werd
door haar studies nog maar eens bevestigd: Wierings en
Texels hebben veel met elkaar gemeen. Ze worden in
taalkundige publicaties vaak in één adem genoemd, als
varianten van wat wel "Eiland-Westfries" is gaan heten.
Typische overeenkomsten zijn de ie in diek, kieke, de uu in
huus en de aparte klinkers in skéép en lópe. Uiteraard zijn
er ook verschillen, maar die zijn kleiner dan de verschil
len met het "Land-Westfries" dat ze bijvoorbeeld in
Schagen spreken.
Mijn zwager, die op Wieringen geboren en getogen is,
kan "het" nog wel een beetje, Wierings praten, maar wel
in de moderne versie, dus iets minder ouderwets dan in
de boeken. Het klinkt dan erg als het Tessels wat ik op
Oost leerde. De verschillen, die er ook zijn, vallen in die
wat afgezwakte vorm niet zo op. Maar een paar weken
terug gaf 'ie me wat kopietjes van de Wieringer scheur
kalender, waar je elke dag mooi oud-Wierings van kunt
leren. En Tessels leer je er ook van, oud-Tessels.
De aven
Het eerste kopietje is van 7 en 8 mei. We zien een haven,
dat moet Den Oever wel wezen. De huisjes staan daar di
rect aan de dijk, zoals het ooit ook in Oudeschild was.
Onder de foto staat deze zin:
Et ouwe en et nuwe dok van Luyt leage hier op deuze foto
boiegaar nag in de hoek van de aven.
Nummer 129, december 2018
Historische Vereniging Texel
31
