7;
46 ifT
ifl
'M
Enkele particuliere liefdadigheidsinstellingen op Texel
Sjaak Schraag
17 In 1936 heetten ze officieel de gemengde instelling van wel-
19 Door Cornelis Thijmensz uit De Koog en Marijtken
21 maart 1555 hun testament opgemaakt. Ze geven en trans-
24 tot een Heilige Geesthuis, staande bij de kerk in de Koog
25 (aan de Vogelmient) en daarboven een stuk hooiland, ge-
28 De 'Heilige Geest' was de algemene benaming voor de
31 wonen. De gebouwen werden ook wel verhuurd. Indien
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45 i
47
48
49
50
51
52
53
54
55
u
r 9
Üi
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
24
3 Al meer dan een halve eeuw bieden volksverzekeringen bestaanszekerheid aan iedereen in Nederland.
4 Op 1 januari 1957 is de Algemene Ouderdomswet (AOW) ingevoerd. Deze verstrekt alle inwoners van Nederland een basisinko-
5 men zodra men 65 jaar wordt. Op 1 januari 1965 is de Algemene Bijstandswet (ABW) in werking getreden, waarbij iedere inwo-
6 ner van 18 jaar en ouder onder voorwaarden in aanmerking komt voor inkomensaanvulling tot een bepaald sociaal minimum.
7 Men krijgt dan recht op bijstand waarbij de uitvoering van de regeling bij de overheid ligt.
8 Vóór die tijd was dat anders geregeld. Als men vroeger tot armoede verviel, kon men zich wenden tot het kerkgenootschap waartoe
9 men behoorde of tot particuliere instellingen. Armenzorg was gebaseerd op liefdadigheid. Als men bij die instellingen niet terecht
10 kon, kon men zich, als men zich in zijn bestaan bedreigd voelde, wenden tot het gemeentebestuur. Toen bestond nog geen sociaal
vangnet, hoe beperkt ook. Arme mensen waren toen afhankelijk van kerkgenootschappen en liefdadigheid en helaas soms van be
voogding en willekeur. In hoeverre dat het aantal kerkelijke lidmaten positief beïnvloedde, is niet bekend.
Hieronder enige voorbeelden van particuliere instellingen voor armen- en familiezorg op Texel.
11
12
13
14
15 De Heilige Geestkamers, ofwel de armenkamers van
16 De Koog
18 dadigheid 'de Armenkamer aan de Koog'
20 Albertendochter, zijn geachte huisvrouw, werd op 1
22 porteren ten eeuwige dage, onherroepelijk tot een memo-
23 rie en gedachtenis ten behoeve van de armen drie kamers
26 legen in de Overkoog, groot omtrent tweehonderdtien
27 roeden.
29 middeleeuwse armenzorg.
30 Doel was het verlenen van hulp in de vorm van gratis
32 nodig werd geldelijke bijstand verleend, vooral in de
maanden januari tot en met april als er weinig of geen
werk was.
Bewoners van 't Heilige Geesthuis in 1622 waren Anne
en Lijsbeth Cornelis.
In 1742 hadden de woningen het huisnummer 86 en in
1832 de nummers 43,44 en 45 aan de Kamerstraat (een
toepasselijke straatnaam), te weten sectie H 307 groot 230
m2, H 308 groot 68 m2 en H 309 groot 64 m2. Volgens het
kasboek van de armenkamers was er in 1873 nog slechts
sprake van één armenkamer. In 1880 werd geld ontvan
gen voor aftraak. In 1881 werd het puin ervan uitgere
den en verstrooid als kalkbemesting.
Na een grondruil met de gemeente werden aan de zuid
kant van de Kamerstraat in 1936 twee woningen onder
één kap gebouwd en in november van heteelfde jaar be
trokken. De gemeente verleende hiervoor op 7 oktober
1936 een bouwvergunning.
k V
De laatste bewoner van de armenkamer, een wit huisje met een houten aanbouwtje, was van 1929 tot 1933 Hans Spigt, getrouwd
met Vrouwtje Kok. De armenkamer van De Koog was in april 1936 zo bouwvallig dat zij bezwaarlijk meer bewoond kon worden.
56 De woning is vóór 1940 gesloopt. Foto fam. D. Westerlaken
Historische Vereniging Texel
Nummer 127, juni 2018
