sen de Nederlanden en Groot-Brittannië vanwege de
Nederlandse steun aan de Amerikaanse
Onafrankelijkheidsoorlog. Het Marsdiep en het Vlie wer
den prompt gecontroleerd door de Britse marine. Na het
vertrek van Jones huurden de Nederlanden 200 Zwitsere
soldaten in als garnizoen op De Schans uit angst voor re
percussies.
De Franse periode begon in januari 1795. Toen viel het ei
land Texel in handen van de Texelse 'Patriotten' en hun
Franse inspiratoren. De Zwitserse huurlingen stapten
prompt over naar Franse zijde, uiteraard tegen betaling.
Op dat moment waren 236 man op de Schans gelegerd.
In 1811 bracht Napoleon een bezoek aan Texel en gaf op
dracht De Schans te versterken, te vergroten en uit te
breiden met de Redoute en de Lunette. De Schans werd
in de Franse tijd omgedoopt tot Fort Central. In novem
ber 1813 namen de Orangisten de macht over en kwam
een eind aan de Franse bezetting.
Na de overgave van de Fransen behield De Schans nog
ruim een eeuw zijn militaire functie. Een aantal van de
armste bewoners van Oudeschild zocht hun heil in het
leegstaande fort. In 1826 werd besloten het fort weer in
gebruik te nemen, maar het bleek lastig een nieuw on
derkomen voor de bewoners van De Schans te vinden.
Ongeveer tien jaar later werden enkele gebouwen in het
fort gesloopt en zette het grote verval in. Een windhoos
in 1882 blies de laatst overgebleven barak omver. De mi
litaire functie van het fort werd in 1922 officieel beëin
digd. In 1930 viel de zeezijde van het fort ten prooi aan
de afgraving voor de dijkverzwaringswerkzaamheden in
verband met de afsluiting van de Zuiderzee.
Het onderzoek van drie vondstcomplexen
De gevonden voorwerpen maakten deel uit van het leven
van de toenmalige bewoners. Centraal stond de vraag
wat de objecten vertellen over de militaire aanwezigheid
en het dagelijks leven van de bewoners van fort De
Schans. Daarbij wordt gekeken naar de historische con
text, of hier militaire aspecten zijn waar te nemen en
welke huishoudelijk en militaire functies hieruit zijn te
herleiden.2
Daarbij worden archeologische vondsten ingedeeld in
een aantal functionele categorieën.
De verzamelde voorwerpen zijn a&omstig van drie
vondstcomplexen: B11 een afval- en waterput, B1 een
kuil nabij de barakken en B5 een askuil. Totaal werden in
deze vondstcomplexen 76 objecten gevonden, hiervan
was ruim de helft voorzien van objectcodes.
Noord-Hollands slibaardewerken bord (foto AWF)
De gesloten vondstcomplexen ingetekend op een plattegrond
van De Schans (tekening J.P. Reydon)
Met behulp van deze functionele categorieën is een po
ging gedaan om het dagelijks en militaire leven van de
bewoners van De Schans te reconstrueren.
De archeologische objecten zijn per gesloten vondstcom
plex ingedeeld in functionele categorieën. De verschil
lende categorieën zijn: voedselbereiding, drinken, eten,
persoonlijke verzorging, verlichting en verwarming, vrije
tijd, militaria, bouwmaterialen, decoratie, kleding en ac
cessoires, tabakswaar (roken en pruimen) en opslag.
B5 is het kleinste complex. De daar gevonden voorwer
pen dateren uit de periode 1574-1615 en zijn te koppen
aan de vroegste bewoningsfase van het fort. Drie grapen
(kookpotten op pootjes) en een deksel (met roetsporen)
wijzen op voedselbereiding. Vijf rood aardewerken bor
den met en zonder versiering en een klein fragment van
VAt 't
14
Historische Vereniging Texel
Nummer 126, maart 2018
