prentbriefkaart, coll. Eelman
door notaris Mulder het woon- en winkelhuis met
schuurtje en erf ter grootte van 4,73 are aan de
Binnenburg in Den Burg openbaar verkocht. Corn. Zijm.
Sz uit De Westen werd voor 8500 gulden de nieuwe ei
genaar; hij was voorzitter van de Coöperatieve
Boerenleenbank Texel. De gebouwen zouden plaats ma
ken voor nieuwbouw van de Boerenleenbank.
Vermoedelijk zou de voorgevel daarvan in gelijke stijl als
de panden van Ponger moeten worden opgetrokken, al
dus de Texelsche Courant van 1 juni 1929. Maar dat liep
anders. De voorgevels waren al eens vernieuwd en een
achtergevel was van bijzondere historische waarde. Van
Essen schatte dat deze achtergevel uit het begin van de
zestiende eeuw zou dateren.1 Ook ir. Kalft,
hoofdingenieur-directeur van het Rijksbureau voor
Monumentenzorg in Den Haag kwam de gevels van de
panden van Ponger inspecteren. Hij beschouwde de ach
tergevel als "de mooiste van Den Burg", daarmee in het
midden latend of hij die gevel als de mooiste gevel of de
mooiste achtergevel van Den Burg zag. Deze achtergevel,
aan de kant van het Park, zou intact gelaten worden.2 En
zo tekende Van Essen het ook. "Bestaande gevel blyft op
verzoek Monumentenzorg" staat op de blauwdruk van
de achtergevel. In de bouwvergunning van 24 oktober
1929 staat bovendien opgenomen "dat zoveel mogelijk
maatregelen worden genomen om te voorkomen dat de
antieke achtergevel omvalt."
In 1950 kreeg Albert de opdracht het bankgebouw aan de
achterzijde uit te breiden. Samen met zijn zoon Gerard
maakte hij een ontwerp waarbij de historische achter
gevel gesloopt wordt.
Het ontwerp
Het gebouw bevat bijna alle ontwerpelementen waar Van
Essen gebruik van maakte. In de gevel een grafisch spel
van horizontale lijnen van de goten en betonnen banden
met de verticale belijning van metselwerk en kozijnen.
Altijd de ronde Romaanse dakpannen met een palet van
diverse kleuren.
De glas-in-loodramen in de voorgevel zijn van Van Essen
en in de zijgevel aan de kerkzijde schitterende ramen van
het beroemde glasatelier Bogtman uit Haarlem. Op de
zijgevels een naar voren stekende schoorsteen geflan
keerd door ramen en 'ondersteund' door twee natuurste
nen klossen. Onder de luifel zie je het veel gebruikte
theedoek-motief in het beton, in de zijgevel 'zijn' brieven
bus. Binnen is de monumentale schoorsteenmantel het
meest in het oog springend element met aan weerszijden
ramen van Bogtman. De ronden koperen kap bij de vuur
plaats is helaas verdwenen. Daarnaast zien we zorgvul
dig ontworpen tegelpatronen in de toiletten.
Nummer 125, november 2017
Historische Vereniging Texel
23