f
Willem le Noble met paard en wagen voor een van de gebou
wen van De Mok in 1941 of 1942 (foto Werner Doede, geretou
cheerd door Jan Nieuwenhuis van het LOMT)
gat er bij te vertellen dat de brandstof net genoeg ge
weest was om op De Mok te komen, met andere woor
den: de brandstoftank was leeg. Met de toegenomen
brandstofschaarste verving Willem zijn auto door een
paard. Hij werd onmisbaar, want had geen concurrentie.
Toch liep dat bijna mis. Willem had een aardappelschil
machine en wilde die verkopen aan De Duitsers, maar
"de chef" was zuinig, wilde niet betalen voor de aardap
pelschilmachine en gaf orders om naar een andere leve
rancier op zoek te gaan. Dat werd Willem te veel. De vol
gende dag kwam hij "God verdomme" dat ding brengen
- gratis.3-4
En dan komen de aardappelen aan bod. Het dagelijks te
rugkerend probleem was aardappelen schillen. Er wordt
dan met geen woord gerept over de aardappelschilma
chine van Le Noble. Toen niet meer onder werktijd ge
schild mocht worden, maar dat in vrije tijd moest gebeu
ren, werden de aardappelrantsoenen steeds kleiner. Tot
de manschappen Pellkartoffeln voorgezet werden, ofwel
aardappelen in de schil gekookt. Eerst overheerste alge
mene berusting, tot iemand zich opwierp tot promotor
van Pellkartoffeln: ze zouden bomvol Vitamine D zitten,
zuiniger in verbruik zijn, rijk aan voedingsstoffen en
goed tegen van alles en nog wat. Tot nu toe kende ik al
leen de Vitamine C-variant hiervan. Vanaf dat moment
werden gekookte aardappelen alleen op zon- en feestda
gen gegeten en als iemand zich bij hoge uiteondering als
aardappelschilhulp opwierp. Op De Mok waren toen
blijkbaar nog geen Texelse meisjes gevorderd om aardap
pelen te schillen.
Tenslotte iets over de fotograaf/tekenaar
Doctor Werner Doede promoveerde in 1935 als kunsthis
toricus. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij directeur
van de kunstcollectie van de stad Düsseldorf en docent
aan de Hogeschool voor de kunsten in Kassel. Tijdens
zijn militaire diensttijd op De Mok fotografeerde hij veel.
Een aantal van deze foto's is in dit boekje opgenomen.
Dr. Werner Doede publiceerde nog een boekje over Texel,
met steun van de Inselkommandant Korvettenkapitan
Prof. Jacob Friesen. Dat was de archeoloog die onderzoek
deed in het Park in Den Burg. Dat tweede boekje gaat
over het landschap en geschiedenis van Texel en heet
simpel "Auf Texel"
De gestileerde driemaster op het omslag van het herinne
ringsboekje aan De Mok staat als foto in het Texel-boekje
van Werner Doede, met als onderschrift: "Dreimaster
'Texel' mit dem Texel-wappen". Het is een koekplank uit
de verzameling van Dirk de Ruyter uit Oudeschild.5 Ik
betwijfel of de keukenavonturen in het boekje over De
Mok zich tot aardappelen, koolraap en varkensvlees be
perken. Daar zal toch ook wel Texelse koek gegeten zijn,
al dan niet in de vorm van een driemaster?
koekplank met het wapen van Texel in de vlag
Met dank aan Aad van Gils en Jan Nieuwenhuis
Noten:
1 Auteur Hans Meyer, foto's en tekeningen van Werner Doede, toen al ge
promoveerd kunsthistoricus, beiden dienstplichtig soldaat. Het voor
woord werd in mei 1942 geschreven door Hermann Hansing, Kapitan zur
See en Seekommandant Nordholland. Van Aad van Gils ontvingen we
onlangs een kopie van dit boekje.
2 Willem le Noble uit Den Hoorn, leverde aan De Mok en aan Texelaars; hij
wist waar in Den Hoorn onderduikers zaten en leverde gratis groente
voor hen. (mond. informatie Gré Dros en M.M. Eelman-Grisnich)
3 letterlijke tekst
4 De tekst over Willem le Noble werd geschreven door Hein Döscher
5 Werner Doede, Auf Texel, blz 16
14
Historische Vereniging Texel
Nummer 125, november 2017