Sil Boon bo(JWt^^|ggft^gg
zijn eigen
wierdijk ter hoogte van degereformeerde kerk te Oudeschild beschermd doorpalen. 18e eeuw, anonieme tekening, Noord-Hollands
Archief, Provinciale Atlas Noord-Holland, NL_HlmNHA_359_3078
Sluizen en sluisdeuren werden vanwege het stoten van
de schepen in sommige gevallen met koperplaat betim
merd. Dat was een dure maar robuustere oplossing.
Uiteindelijk bleken stalen damwanden, beton en tropisch
hardhout de moderne oplossing.
Van Monnickendam naar Texel
De vraag bleef waar de Texelse palen nu vandaan kwa
men. Het lag voor de hand dat deze van het eiland zelf
kwamen. Uit historische bronnen is bijvoorbeeld een
paalwering bekend van de haven van Oudeschild.
Navraag bij de eigenaresse van Het Waddenveer mw.
Janka van den Brink bracht uitkomst. Zij is de weduwe
van Sil Boon (geboren 2-3-1959, overleden 10-8-2013),
een kleurrijke Texelaar. Hij was jutter, schipper en verza-
melaar en had een wijde schare vrienden. Zo ook de ha
venmeester van Monnickendam. Toen ongeveer 10 jaar
geleden de haven van Monnickendam werd vernieuwd,
heeft Sil deze palen gekregen en meegenomen naar zijn
bootsteiger op Texel.
De palen zijn met zekerheid a&omstig uit de haven van
Monnickendam. Hiermee is wellicht onbedoeld een be
langrijk element in de waterbouw van de Zuiderzee be
houden gebleven, niet in Monnickendam zelf maar op
Texel. Het geeft aan dat de haast verloren strijd met de
paalworm, die een directe bedreiging vormde voor alle
dijken en havens in het Zuiderzeegebied - dus ook in
Monnickendam - tegen hoge kosten werd gevoerd. De
palen dateren tussen 1735, het moment van de eerste re
actie op de paalwormcrisis, en 1932, het afsluiten van de
Zuiderzee door de Afsluitdijk. Paalwormen sterven in
zoet water.
Wellicht kan op termijn dendrochronologisch onderzoek
uitkomst bieden over de ouderdom van de palen en de
herkomst van het hout. Ook op Texel zijn wormspijker-
palen bewaard. Sommige kregen een tweede leven als
dampaal en een daarvan staat in het Cultuurhistorisch
Museum Texel in De Waal, met wormspijkers.
Literatuur:
Bartels, M. H., 2016. Het bolwerk tegen de woede van de zee, in M. H.
Bartels (red.) Dwars door de dijk. Archeologie en geschiedenis van de Westfriese
Omringdijk tussen Hoorn en Enkhuizen. Hoorn, 122-176.
Bartels, M. H., P. Swart H. de Weerd, 2015. Wormspijkers in het
Medemblikker havenhoofd. Archeologisch en historisch onderzoek naar de
maatregelen tegen de paalworm in het havenhoofd van Medemblik, West
Friesland. West-Friese Archeologische Rapporten 80. Hoorn.
Janse, H. (red.), 2004. Spijkers draadnagels. Ambacht Gereedschap, histo
rische cahiers 1. Leiden.
1 Bartels, Swart De Weerd, 2015.
2 Met dank aan Anita Muller, Botterwerf, Hoorn.
3 www.waddenveer.nl
4 Bartels, Swart De Weerd 2015, 29-31.
5 Janse 2004, 31.
6 Bartels, Swart De Weerd 2015, 31.
7 Bartels, 2016, 144-156.
Artikel uit de Texelse Courant van 24-4-1994
Nummer 119, juni 2016
Historische Vereniging Texel
5
