Wormspijkerpalen bij het Texelse Waddenveer Michiel Bartels
De vondst van de wormspijkerpalen
In september 2014 werd in de haven van Medemblik een
bijzondere ontdekking gedaan. Bij vernieuwing van de
pier trok de aannemer oude palen uit de grond. Deze ble
ken een karakteristiek roestpantser te hebben. De palen
waren over het gehele oppervlak, van de waterbodem tot
het hoogste vloedniveau, bespijkerd met kopspijkers, de
zogenaamde wormspijkers. Deze beschermden de palen
aan de haven tegen de vraat van de paalworm die vanaf
1730 in de Zuiderzee alle houten zeeweringen opat. Dit
leidde tot een verder archeologisch en historisch onder
zoek door Archeologie West-Friesland.1 De onderzoekers
vroegen zich af of elders langs het voormalige
Zuiderzeegebied ook dergelijke palen bekend waren.
Na een tip bleek dat zo te zijn.2 Op het noorden van het
eiland Texel aan het zuidelijk vervolg van de
Vuurtorenweg bij het terrein van het Waddenveer van re
derij De Vriendschap bleken 11 van deze wormspijkerpa-
len te staan.3
Ze waren rechtstandig ingegraven in het zeeduin van
Texel en dienen nu als decoratief element voor het
Waddenveer, de zomerpont van Texel naar Vlieland.
Duidelijk was dat de palen hier niet vandaan kwamen,
maar op een toen nog niet bekende manier hier zijn ge
raakt. In oktober 2015 zijn de palen bestudeerd.
Het veldonderzoek bij het Waddenveer
Links van de doorgang naar de bootsteiger van het
fiets/voetveer staan 3 palen, rechts (zuidelijk) staan 7 pa
len. Het gaat om 7 lange palen, die tussen de 3,5 en 4,25
m boven het maaiveld uitsteken. Daarnaast zijn er 3 kor
tere palen van ongeveer 2-2,5 m lang. De palen zijn vier
kant in doorsnede en op de hoeken gedisseld, waardoor
ze octogonaal zijn. De gemeten diameters zijn 25 25 cm
en 25 23 cm met alle varianten hiertussen. De palen zijn
nog erg hard maar drogen langzaam uit. Het gaat hier
waarschijnlijk om eikenhout.
Op alle palen zijn de vierkante en rechthoekige spijkerga
ten van wormspijkers te zien. Deze zijn tamelijk systema
tisch in horizontale banen en verticale rijen vastgetim-
merd, veel systematischer dan de palen gevonden in
Medemblik.
Bovenin de lange palen is een 80-90 cm brede horizontale
brede inkeping te zien. In deze verdieping heeft iets vast
gezeten dat met smeedijzeren bouten was vastgemaakt.
De bouten zijn 23-30 cm lang, 1 cm rond op de bout en
hebben een vierkante smeedijzeren kop van 2 *2 cm. De
spijkers zijn precies tot onder het niveau van de inkeping
vastgetimmerd, en komen over een afstand van mini
maal 3 m, de afstand tussen het maaiveld en de inkeping,
voor. De palen behoren vermoedelijk tot één constructie.
De omheining van wormspijkerpalen bij het 'Waddenveer van De Cocksdorp
Foto Archeologie 'West-Friesland (AWF)
2
Historische Vereniging Texel
Nummer 119, juni 2016