PUBLIEKE VMDOPIM.
op ie Wïieie Maui iu Sea polier Maoi
De Notaris COKINCH WESTENBERG
Woensdag lïï Maart u. s.
Boeren en Bouwgereedschappen
'a iimr^oijïr 1Ü wro,
op TEXEL,
publiek rvrkrwjH /i
Ir UKUFX
Ui Kilf'&tftlTTCS.
M Krïdi Kei Mi V -
I Cttwatfnrarhiftr 7>rj.
en hetgeen veiiter wlrdèn ajtngeuQnünu
ZEOT HET VOOS®
Daardoor stegen de graanprijzen. Vooral de akkerbou
wers in de Nederlandse zeepolders profiteerden hiervan.
De situatie was nauwelijks genormaliseerd, toen in 1853
de Krimoorlog uitbrak en de graanprijzen tot 1860 hoog
bleven. Het graan blonk als goud. Dat lokte en zoveel
mogelijk grasland werd omgezet in bouwland. Ook de
boeren in Eierland, akkerbouwers in hart en nieren,
maximaliseerden de graanteelt. Ze verkochten vrijwel
alle koeien. De houten karnmolens werden als aandrij
ving voor andere machines gebruikt, tot ze vervangen
werden door verbeterde gietijzeren rosmolens.
Rond 1870 kwamen verbeterde hekeldorsmachines op de
markt. Daarbij kwam het stro er niet gehakseld, maar als
goed verhandelbaar langstro uit.
Die nieuwe hekeldorsers waren daardoor heel aantrekke
lijk voor akkerbouwers, ook in Eierland.7 Dat maakt het
aannemelijk dat de volgens overlevering op De
Volharding gebruikte hekeldorsmachine na 1870 werd
aangeschaft door Cornelis Kievit of na maart 1894 door
Bernardus Dros.
Dirk Loman, voormalig boer op Ruimzigt en burgemees
ter van Texel, schrijft in zijn overzicht uit 1888 over het
agrarisch bedrijf in Eierland: de werktuigen worden door een
rosmolen, waarvoor één of soms twee paarden, in beweging ge
bracht.8 Niet lang daarna verschenen ook driepaards-ros-
machines in Eierland, zoals op Padang. Deze verplaats
bare gietijzeren rosmolens, göpels of carrousels waren tot
ver in de 30-er jaren van de vorige eeuw in gebruik.
Kuur-Hum.-
I *ori tihr-LA>ji hI
Pmirr
Nu. 14
Sandwich 4-paards gietijzeren rosmolen, prijscourant 1912
Begripsverwarring
De begrippen rosmolen, carrousel, karnmolen en karnhuis
zorgen regelmatig voor verwarring. Daarom eerst een
toelichting:
Een rosmolen is oorspronkelijk een door een paard aange
dreven houten mechanisme waarmee een karn en/of an
dere werktuigen aangedreven werden. Onderscheid
wordt gemaakt tussen
houten transportabele molens voor de oorlogsvoe
ring. Deze zijn curieus genoeg om af te beelden, maar
verder laten we ze buiten beschouwing.
Beleg van Lochem in 1609 met de mobiele rosmolen van
Ambrogio Spinola
lïiJ tcu vt-r/wkc mu ilm llctT .1' I*-
Oj*
I 1*t-rjnr(ï*C M'Ii-It
7U
t tF VWnt
0 Iliirrrtiuiigpnt r
t Hrtrnji-lili1 fiurmi 2 karraiijfs*
1 EiurlM'tir linntrlieiiiM'lriiit'.
1 ïli'krl diirndiuiiuhiitr tnvt fcflilnlilcr
I ItuMiiirlrh met TijrWliirurfii,
i tirriHtenii KnvtieU-it,
I W iiMhimlrii ii r> „W li
1 11 hii|:iiiik-n i/fitfn.ii.i
I rf:rkvHiiiui liiiiE' (Jr'frJjUuufiil iHit/.r.ti
1 ItmilU'M r|| J1j1 rl'Lllt'tl/rJ-,
I IuldII rit Glijder,
I 7utLLi!l1;H')|jlir (lil rtiji '11
F IJ/rrni lliruiiiiirk ui i it- i>
1 IJmrn IMblttL, i lliMKi'ii Koltil-iliki'ii, 1 Hul-
Iriii'il '2 U'iinist'iir U irljilhfn ii. 2 W Itllplm'il'ii,
I llrkliliirif, 1 Horrrn,
FEïrii. 12 «mt 3 piiwrt* iJurtdikLt'ith-ii i'Jt
1 kleiuerr dito. 14 (■nrtrlriF nul till;.
2- en 3-paards rosmolens op Padang, Texelse Courant
16 januari 1891
7 Massee blz 90
8 Loman, 1890
10
Historische Vereniging Texel
Nummer 118, maart 2016
