B. Op Vrijdag 16 Maart 1894,
De rosmolen van de Volharding Wilma Eelman
dea (£oircaa 10 uur, bg da hofstede
„Volharding" ia op Texel.
103 Lutitrhipa,
3
9 h iifTuritii, /a
3 Geldt Jkbttttrs,
7 Pwdtn, fond eo ioif) -
e SEtuwii nrtl 1
4 Srbntmiaen,
MACHINES, WAGENS, PLOKOEN, EGGEN an
ïerdaro L»ndbi>ywiceri»dicbippen.
Naast de schuur van de boerderij De Volharding aan de
Hoofdweg in Eierland stond tot half april 2015 een achtkantig
bakstenen, riet gedekt gebouwtje. In het spraakgebruik was dat
de rosmolen van De Volharding. Samenwerking tussen eige
naar Bert Dros, het Cultuurhistorisch Museum Texel en
Stichting Dorpsherstel Texel leidde tot opmeting, documenta
tie, sloop en het veilig stellen van de daarbij vrijkomende,
bruikbare materialen, vooruitlopend op een tweede leven van
dit gebouwtje. De opmeting gebeurde door Willem van Duijn
van Stichting Dorpsherstel Texel en de sloop door vrijwilligers
van het Cultuurhistorisch Museum Texel. Han Roeper legde
dat proces op foto's vast.
Maar was de rosmolen van de Volharding een incident of de
laatste in zijn soort op Texel?
Rosmolen van De Volharding, 2010
De rosmolen van de Volharding en de familie Dros
Notaris Dikkers riep in de Texelse Courant van 9 novem
ber 1893 kandidaten op voor de huur van de boerderij De
Volharding in Eierland met daarbij 71 ha bouw- en wei
land. Op 20 maart 1894 werd Bernardus Dros huurder.
20 Maart was op Texel traditie als ingangsdatum voor de
aankoop of huur van boerderijen. Een paar dagen voor
hij de plaats betrok, werden daar het vee en de
landbouwgereedschappen van eigenaresse Kaatje
Grootenboer, weduwe van Cornelis Kievit, verkocht.1
Na het overlijden van mevrouw Kievit-Grootenboer ver
kocht notaris Dikkers op 28 september 1896 De
Volharding met nieuwe schuur, 72 ha grond, 4 arbeiders
woningen en de arbeidersplaats Werklust met bijna 20 ha
aan Bernardus en Pieter Dros voor 21.950 gulden. De
overdracht bij de notaris volgde op 20 maart 1897. Vanaf
dat moment is De Volharding in handen van elkaar opvol
gende Drossen. Volgens overlevering binnen de familie
werd in de rosmolen van De Volharding tot 1910 door
een rondlopend paard, via een carrousel2 met aftakas,
een hekeldorsmachine aangedreven.3 Die hekeldorsma
chine stond in de aangrenzende schuur.
Het paard moest over de aandrijfstang stappen en werd na een
uur in de rosmolen verwisseld voor een ander paard. M'n tan
tes Guurtje en Neeltje moesten achter het paard lopen, anders
bleef het staan, aldus Bert Dros.
Franse driepaards rosmolen en dorsmachine, 1881
Karnmolens en rosmolens in Eierland
Burgemeester Loman schreef in 1860 over Barrett dors
machines in Eierland die aangedreven werden door een
gietijzeren rosmolen.4 Dat waren de beginjaren van de
gietijzeren rosmolens, een periode die met kinderziekten
gepaard ging. Uit oogpunt van bedrijfszekerheid prefe
reerden de bouwboeren in Eierland daarom de be
staande houten karnmolens als aandrijving boven die
nieuwe gietijzeren rosmolens.5 Het gebruik van houten
karnmolens als aandrijving voor oogstmachines is illus
tratief voor het verdwijnen van de commerciële boterbe-
reiding uit Eierland. Toen in 1845 in vrijwel heel West
Europa de aardappeloogst mislukte, stegen de prijzen
van graan tot ongekende hoogte. Ierland werd hierdoor
wel het hardst getroffen. De periode 1845-1849 staat daar
nog te boek als the great famine.6 Van aardappelen als sta-
pelvoedsel werd overgeschakeld op graan.
1 Texelse Courant 18 februari 1894
2 Carrousel is het op Texel gebruikelijke woord voor een gietijze
ren rosmolen, göpel of paardenmanege
3 Reij, Hoogerheide,Van Empel, 151. Van Aalst
4 Loman in De Landbouw-Kronyk 1860
5 Staat van den Landbouw vol 14, 1862, blz 60
6 De grote hongersnood
Nummer 118, maart 2016
Historische Vereniging Texel
9
