Kinderarbeid, herinneringen aan mijn kindertijd
in Den Hoorn tijdens de Tweede Wereldoorlog Willem Kikkert
Wie in onze tijd het woord Kinderarbeid bezigt, denkt meteen aan de Derde Wereld. Schande spreekt men erover. Acties worden
ondernomen en maatregelen uitgeprobeerd om deze uitwas in de menselijke samenleving uit te bannen. Eerder door mij geschre-
ven fragmenten maakten al duidelijk dat kinderarbeid in oorlogssituaties de gewoonste zaak van de wereld is. Immers, deportatie,
dwangarbeid, onderduiking en willekeurige arrestaties van volwassen burgers scheppen een arbeidstekort, derhalve kinderarbeid
en niet alleen dat. De gevolgen komen vanzelf: de kleintjes vroeg volwassen, zelfs vroeg oud.
"Hoe genoeglijk glijdt het leven des gerusten landman
heen" schreef de dichter Poot. Hij zal wel gelijk hebben,
maar als de landman amper 10 is, wordt het een ander
verhaal. Maar goed, kinderarbeid in de oorlog, de ge
woonste zaak van de wereld.
Deels was de aanleiding voor deze novelle1 een opmer-
king van mijn oudste dochter bij het zien van een tv-repor-
tage over de burgeroorlog in Bosnie. Een klein jongetje gaf
antwoord op de vraag wat hij op dat moment het liefst
wilde. Het kwam er benepen uit: "Hier maar blijven waar
ik naar toe ben gevlucht, hier is het tenminste veilig."
voorop en broer van 10 daar achteraan met zoveel hooi
als zijn armen konden houden. Vader ziek en de elektrici-
teit afgesloten. Dan's morgens de mest er uit kruien met
een enorme kruiwagen, lopend op een massief houten
wiel, halfvol, dan ging het net en dan bij iedere vracht
even rusten op een van de bomen, niet te lang, de blik
schuins gericht op de wijzerplaat van de torenklok, want
om negen uur moest je wel weer op school zijn.
"Hij praat als een oud mannetje" zei m'n dochter en ik
herkende mijn eigen jeugdjaren. Ook wij praatten als
oude mannetjes. Niks zeggen over dit, niks verraden van
dat, ik heb het al eerder gememoreerd. Maar er was
meer, we moesten ook aanpakken als volwassenen. Geen
opschepperij in de trant van zo sterk was ik al op m'n
8ste, maar bedenkelijke realiteit: hout uit het bos sjouwen
over een paar kilometer, hout hakken of zagen met ge-
reedschap dat op volwassenen was berekend, schapen
voeren aan de rand van het Sperrgebiet (voor volwasse
nen altijd riskant), graanschoven samenbinden achter de
rug van de zichter en daarna helpen de schoven op hok-
ken te zetten, armen vol hooi naar de koeien op stal bren-
gen in het pikkedonker, zus van 9 met de stallantaarn
Nelly en Willem Kikkert november 1944
Nummer 117, december 2015
In het vroege voorjaar van 1945 verscheen de dorsma-
chien op de Rezieneweid om de oogst van 1944 eindelijk
te dorsen. Gebrek aan brandstof was oorzaak van de ver-
traging, maar daar raakte je aan gewend. Op de meest
Historische Vereniging Texel
