Tessels prate
Is het u wel eens opgevallen, dat de ene ee de andere niet
is? Bijvoorbeeld: de ee in beest klinkt anders dan die in
beer. De ee in beer is een beetje i-achtig vervormd. Jonge
kinderen die pas leren lezen en schrijven maken er dan
ook vaak "bir" van. Deze klankvervorming treedt altijd
op, als er achter de ee een r volgt. Die r zorgt ervoor, dat
je die ee moeilijk als een heldere ee uitspreekt. Ook bij de
oo en de eu treedt deze klankverandering op als er een r
volgt. Probeer maar uit: doos en door, deuk en deur.
Waarom ik u dit fonetisch verhaaltje vertel? Wel, het is
mij opgevallen dat in ons dialect de ee en de oo meestal
worden uitgesproken alsof er een r achter staat, ook al is
dit niet het geval. Bijvoorbeeld in "hoge tore" is de oo in
hoge dezelfde als die in tore, terwijl dat in het
Nederlands niet het geval is. Ik geef nog enkele voorbeel-
den. Probeer ze maar eens hardop uit! (De streepjes ge-
ven aan, dat het om de door de r vervormde klank gaat.)
Een droge sloot.
Een beest op hoge pdte.
Mit blote tone naar hetfeest.
Een groot breed kleed.
U kunt zelf aanvullen met tientallen voorbeelden! Het
gaat echter niet altijd op. Soms blijven de ee en de oo ge-
woon hetzelfde als in het Nederlands. Hoor maar: Ik
rook de rook.
Weer sowe de weze weze?
Kees haalt een endje kees.
In de have lagge twie skepe mit skepe.
Stokvis kok? Ik moet er fan koke.
Waarom het niet altijd opgaat? Dat heeft te maken met
de oorsprong van een woord. En deerfoor moet je bee
mee niet weze, maar bee de hoge omes fan de
Nederlandse taal!
Eerder verschenen in Uitgave Historische Vereniging
Texel, nummer 11 - 1989
Gre Dros
Tekening Monica Maas
32
Historische Vereniging Texel
Nummer 116, September 2015
