X I 11,
Hmgc j 16 At sart r^i^.
WILL EM, byder genaden GoklsPalenserave
upien Rijn, Hercogc in Beyerm. Gtave
van i-icncgauwe, van Holhm.vati Zeclarit ends
tw v? Vrieslant. _Oocn cemd alien Vudcn*
ant onlc Lant van Texflel lange tijt in crane:
ken ende fnoden regunenre gedaen heeft, dat
ons Jn geenre wijs langer en Lt re lyden* Z
V altocs, nut goeden harten, genegen fijn tot
vor derrie lie van redclïkcn faken, dair onfe eer
ende j onfen goeden Inden Ualicheyt, an gelegen
he^ben wy» °m oitmoedichs vervolchs
Wille i onfe gemeynre goeder luden ende ondev-
huen, gcleten binnen onfen landen voirfz, den
ii on[c}1 g°edea hi den ende onderfotendie
nu J1 in, oft in toecomende tvden aldaer vvel'cn
lullenT gegeven, ende geveö mits defen ïhieghen-
wou-drghen brieve (fr) Poertcecht ende Vïyhe* a,
ac, ge liken ende in aire manierenals onfe tre- £oorkrrt.c}|t tj*
trouwe Stede van Afcmaer of. dolen tijt run on- iSSS.'a!
ie oimdcrenlaligcr gedachten, ende van ons, iK? Ait
kis ecftjtn; en wjlaat la cm W&tmus van dttwi zdfdm
tirict, ttzien bttjcdnif ander No, XXV,
t le« goeder: N». AX guedcr.
t lets onlcr. Mc ietu geconfrm^rdt Privilegbtcmtniimdt
Vlw ectit band, is 't rrtmii, d^tirtei ten zelfdt mis*
jp»<n|, flhonfen tw onfrr, en dfctfflykenduarin xtrfiA»
uifo pumoci,
I ttat ii, wthajit, vooirpoeiL,
5 te" onfer.
14! J.
Y«1IÏ 1 CKk
Latere voordelen
Na 1415 werden de steden steeds belangrijker en nam ook
hun invloed toe. In de zestiende eeuw slaagden de
Hollandse steden, die grote sommen geld moesten afdra
gen, erin bepaalde economische activiteiten voor zichzelf
te reserveren. Hiermee werd voorkomen dat de stedelijke
accijnzen werden omzeild door die activiteiten (vlak) bui
ten de stadsgrenzen te verrichten. Ook Texel profiteerde
hiervan, dankzij zijn stadsrechten. Zo mochten goud- en
zilversmeden alleen in steden werkzaam zijn.9 Ook brou
wers mochten lange tijd alleen in steden actief zijn.10 Dat
er op Texel een goudsmid te vinden was en bier werd ge
brouwen, was dan ook te danken aan de stadsrechten.
Privileges ingetrokken
Texel raakte zijn stadsrechten na elf jaar alweer kwijt. In
1426 kozen de Texelaars namelijk de zijde van de
Kennemer boeren, die in opstand kwamen tegen Filips de
Goede. De opstandelingen belegerden de stad Haarlem
en werden vervolgens in de Slag bij Hoorn verslagen.
Nog heteelfde jaar werden zij in Amsterdam bestraft.
Texel moest tien mannen ter beschikking stellen, jaarlijks
een belasting van 4 groten per huishouden betalen en ver
loor alle eerder verleende rechten, privileges en handves
ten. Bovendien werd een eenmalige geldstraf opgelegd.
Nadat dit bedrag voldaan was, werden de privileges, en
dus ook de stadsrechten, in 1456 weer teruggegeven.11
Op de volgende bladzijden: de letterlijke tekst van de
stadsrechten, zoals opgenomen in de uitgave uit 1745
(foto's: Thijs Klaassen).
Thijs Klaassen
9 Ibidem, blz. 328. Dit recht is vermeld in een ordonnantie van
Karel V uit 1551.
10 Op grond van de Order op de buitennering uit 1531.
11 Privilege XXVII.
4
Historische Vereniging Texel
Nummer 114, maart 2015
