Diergeneeskunde op Texel vanaf 1933, deel 2
Het eerste deel was vooral gewijd aan de dierenartsen Jan Willem Roeloffs en Eliza Noordijk, de neef- oomzegger van Roeloffs.
Roeloffs was de grondlegger van de dierenartsenpraktijk op Texel. Daarnaast was hij maatschappelijk zeer actief. Noordijk was de
man die Texel vrij maakte van de ook voor mensen zo gevaarlijke runder-tuberculose. Daarnaast verdween onder zijn bezielende
leiding de Brucella abortus bacterie, eveneens een kiem die bij mensen ernstige ziekteverschijnselen kan veroorzaken.
Noordijk zorgde voor de bouw van een noodslachtplaats en legde de basis voor een vleeskeuringsdienst op Texel. Ook verrichtte hij,
net als zijn oom, veel werk voor de Texelse gemeenschap. Deze aflevering, deel twee, is een beschrijving van de ontwikkeling van de
Texelse dierenartsenpraktijk tussen 1933 en 1980 met nadrukkelijke aandacht voor de praktiserende dierenartsen die hierin actief
waren. De veranderingen in de agrarische sector en de gevolgen daarvan voor de praktijk komen aan bod evenals de gezelschaps-
dierenpraktijk die steeds belangrijker wordt. Het hierna te verschijnen deel 3 verhaalt over de jongste geschiedenis van de dieren
artsenpraktijk. De enorme reductie van het aantal veehouders, de verschuiving van het werk in de landbouwhuisdieren (rundvee,
schapen) naar de gezelschapsdieren (honden, katten, paarden) en de stichting van een modern praktijkgebouw.
De Veterinair-Hygienische Dienst Texel stond in de jaren
'60 van de vorige eeuw af en toe flink in de belangstelling
door de uitbraak van een aantal zoonosen (zie voor uitleg
van dit begrip het begin van het hoofdstuk "E. Noordijk".)
In September 1962 deed zich in Amsterdam een geval van
rabies (hondsdolheid) voor waarbij een jongetje van drie
jaar een dodelijke besmetting opliep door een beet van een
besmette hond. Overal in het land en ook op Texel werd
actie ondemomen. Samen met burgemeester De Koning
kondigde Vroegindeweij de volgende maatregelen af
TESO mocht tot nader order vanaf Den Helder geen
honden en katten meer vervoeren naar Texel
Op Texel werd een opvang ingericht voor het onder-
brengen van van rabies verdachte dieren.
De Rijkspolitie op Texel werd uitgerust met vangstok-
ken om loslopende honden en/of verdachte dieren te
kunnen vangen.
De Rijksoverheid zette begin 1963 (Elfstedenwinter) een
vaccinatiecampagne op touw. Er werd naar gestreefd om
alle Nederlandse honden en zo veel mogelijk katten te
vaccineren tegen rabies. Bert Vroegindeweij ging dit op
Texel regelen. Hier werden op minstens tien plaatsen zit-
tingen gehouden waar Texelaars hun dieren konden la-
ten enten tegen de gevreesde hondsdolheid. De enting
was gratis en werd uitgevoerd door practicus Henk de
Boer van de Veterinair-Hygienische Dienst Texel onder
leiding van
Vroegindeweij. De
barre weersom-
standigheden in
die winter vorm-
den een extra com-
plicatie bij het uit-
voeren van deze
campagne.
WAARSCHUWING
Mede in verband met het onlangs op-
treden van miltvuur op Texel worden
allc veehouders crop gewezen, dat het
uiterst gevaarljjk kan zijn, om zonder
uitdrukkelijke toestemming van een
dierenarts bij stervende of gestorven
dieren „dc hals af te snijden".
Bij gestorven dieren is dit trouwens
zinloos, aangezien dan geen uithloeding
van betekenis meer plaats heeft.
L. K. Vroegindeweij
Ook spectaculair was een geval van miltvuur bij een
rund, waarschijnlijk veroorzaakt door het ergens in een
weiland aan de oppervlakte komen van een ooit aan
miltvuur gestorven en begraven kadaver.1
In diezelfde tijd werd er bij een inwoonster van Texel de
diagnose cysticercose (taeniasis) gesteld: een lintworm-
besmetting ten gevolge van het eten van waarschijnlijk
onvoldoende verhit vlees van een besmet rund.2
Vroegindeweij bekleedde zijn functie tot 1 mei 1967 en
vertrok toen naar Meppel waar hij hoofd van de gemeen-
telijke vleeskeuringsdienst werd, met als belangrijkste
taak het toezicht op de varkens-exportslachterij Murris
Meppel B.V.
H.H.J. Frederiks
In 1933 kwam Harm Hendrik Jan (Henno) Frederiks
Blokzijl 4-5-1905 -1 Epe 8-6-1993) naar Texel. Frederiks
was opgegroeid in Blokzijl en bezocht van daaruit de 5
jarige HBS in Zwolle. Een moeizaam verhaal, hij deed er
10 jaar over, om eindelijk in 1927 z'n diploma te behalen.
Hij zat in de klas met de latere kardinaal Alfrink.
Frederiks ging diergeneeskunde studeren, ontving op 23
juni 1933 de dierenarts-bul en kreeg op Texel z'n eerste
werkplek. Hij trouwde met Rika Offerman Blerick 21-
08-1905 - t Apeldoorn 19-09-1982), een verpleegster die
hij in Utrecht ontmoette. Zij kregen 3 kinderen.
1 Miltvuur, ook wel anthrax genaamd, wordt verzaakt door de
bacterie Bacillus anthracis. Het is een ziekte die zowel bij mens
als dier voorkomt waarbij mensen besmet kunnen worden door
met miltvuur besmette zieke of dode dieren. Miltvuurbacterien
hebben het vermogen tot sporenvorming: ze gaan over in een in-
actieve vorm (spore) en kunnen in deze rusttoestand decennia
lang overleven en weer actief worden als de omstandigheden zich
daarvoor lenen (hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid).
Miltvuur behoorde tot de tien plagen van Egypte. Bij mensen kan
een besmetting leiden tot verschillende ziektebeelden de huid-
vorm, de longvorm "wolsorteerdersziekte" en een systemische
vorm (bloedvergiftiging). Toen er nog geen antibiotica waren,
leidde een miltvuurbesmetting in veel gevallen tot de dood van
de patient. Tegenwoordig komt miltvuur nauwelijks meer voor.
2 Die lintworm, de Taenia saginata, heeft het rund als "tussen-
gastheer". Bij opname van lintwormeieren via het voer (wat dus
besmet moet zijn met menselijke uitwerpselen die lintwormeieren
bevatten!), ontwikkelen zich bij het rund zgn. blaaswormen in
spieren (vooral kauwspieren), longen en lever. Die blaasworm be-
vat infectieuze larven. Bij het eten van rundvlees dat onvoldoende
verhit is, kunnen zulke larven overleven en zo de consument be-
smetten. De larve groeit in de darm van de besmette persoon uit
tot een volwassen lintworm die tussen de 4 en 10 meter lang kan
worden (met uitschieters naar 22 meter!). Die lintworm scheidt
voortdurend eieren uit die weer voor besmetting kunnen zorgen.
20
Historische Vereniging Texel
Nummer 1 13, december 2014
