Een zeeslag voor de Texelse kust
Als je spreekt over de Slag bij Texel heb je het over een zeeslag, maar welke bedoel je? Bekend is het treffen tussen Duinkerker ka-
pers onder Jan Bart en een groep Hollandse oorlogsschepen onder Hidde Sjoerds de Vries in 1694. Een andere Slag bij Texel werd
in 1673 gevoerd tijdens de Derde Engels-Nederlandse oorlog en staat ook bekend als Slag bij Kijkduin. Nog langer geleden was de
Slag bij Ter Heijde, ook de Slag bij Texel genoemd, tijdens de Eerste Engels-Nederlandse oorlog in 1653. Veel minder bekend is de
Battle off Texel, ook bekend als the 1914 Action off Texel en the Action of 17 October 1914. Dat was een zeeslag op een afstand van
40 (zee)mijlen voor de Texelse kust. Na alle herdenkingen van het begin van de Eerste Wereldoorlog, de Grote Oorlog, willen we
hiermee dit herdenkingsjaar afsluiten.
De Britse torpedobootjager HMS Eegion
Achtergrond
In het begin van de Eerste Wereldoorlog probeerde de
Duitse Noordzee-vloot zo veel mogelijk directe confron-
taties met de veel sterkere Britse vloot te vermijden, om
kosten te sparen en demotivering van volk en marine te
voorkomen. Uitzondering vormden de toen nog prille U-
bootactiviteiten, het leggen van zeemijnen en snelle acties
op kleine schaal. De Noordzee werd toen gedomineerd
door de Britse Royal Navy, die er regelmatig patrouil-
leerde. Tijdens zo'n routinepatrouille stuitte het 3e torpe-
dojagersflottielje van de Harwich Force, bestaande uit de
lichte kruiser HMS Undaunted met Captain Cecil Fox en
de vier torpedobootjagers HMS Eance, TIMS Lennox, HMS
Legion en HMS Loyal op 17 oktober 1914 om 1.50 PM op
een wachtend Duits flottielje voor de Texelse kust. Dat
waren de restanten van het Duitse 7e halfflottielje be
staande uit de torpedoboten S115, S117, S118 en S119 on
der Korvettenkapitan Georg Thiele. Ze waren uit de Ems
vertrokken om mijnen te leggen in de drukke scheep-
vaartroutes voor de Zuid Engelse kust, inclusief de mon-
ding van de Theems. Ver voor ze hun doel bereikten wer-
den ze bij toeval onderschept.
De Harwich Force was in het leven geroepen om de toe-
gang naar het Kanaal te beveiligen, te voorkomen dat
Duitse oorlogsschepen uit konden breken naar de
Atlantische Oceaan en om Britse konvooien te beschermen
De Engelse schepen waren modemer, sneller en zwaar-
der bewapend. De vier Duitse boten waren van de Grofie
Torpedobootklasse uit 1898 en gebouwd in 1904. Het
grootste gevaar voor de Britten school in de drie torpedo-
buizen met vijf torpedo's per boot. En voor alle duidelijk-
heid: torpedoboten zijn geen onderzeeers of duikboten,
zoals die toen genoemd werden.
De slag bij Texel
De Duitsers maakten geen aanstalten de Britten aan te
vallen of te vluchten. Pas toen de Britten dichterbij kwa-
men, realiseerden de Duitsers zich dat de naderende
vaartuigen Brits waren en ze probeerden alsnog te vluch
ten. De Undaunted opende als eerste het vuur. Door ge-
combineerd vuur van de Legion, Loyal en Undaunted werd
de brug van de SI 18 van het dek geblazen en zonk de
boot om 3.17 PM. Vlak daarna werden de brug en het
roer van de S115 zwaar beschadigd: de S115 voer verder
in rondjes. Vervolgens vielen de S117 en de S119 de
Undaunted aan met torpedo's, maar door een snelle ma
noeuvre ontkwam de Undaunted. De Legion bracht de
S117 tot zinken, terwijl de Lance en de Lennox de S115
verder beschadigden. SI 19 slaagde erin om de Lance met
een torpedo midscheeps te raken, maar de torpedo ont-
plofte niet. Een paar minuten later werd SI 19 door Lance
en Loyal tot zinken gebracht. De ene overlevende op de
SI 15 gaf zich over, waarna de SI 15 tot zinken gebracht
werd en vervolgens dertig Duitsers uit zee gered werden.
(Britse tijd). Binnen anderhalf uur was de Slag bij Texel
gestreden. (Russel en Cohn).
Het vervolg
Ruim tweehonderd Duitse zeelieden kwamen hierbij om.
Wonder boven wonder waren slechts vier Britten ge-
wond en drie torpedobootjagers licht beschadigd. Van de
eenendertig krijgsgevangen gemaakte Duitsers overleed
een officier aan zijn verwondingen. Twee andere Duitsers
werden later door een neutraal schip uit het water ge-
haald.
Dit resultaat was een oppepper voor het Britse volk, zo
vlak na het verlies van de kruiser HMS Haivke. De slag bij
Texel had een verandering in de Duitse tactiek tot ge-
volg: het was voorlopig afgelopen met het leggen van
mijnen in het Kanaal en voor de Vlaamse kust.
Berichtgeving in de pers
De landelijke pers besteedde algemeen aandacht aan
deze slag, soms aangevuld met een ooggetuigenverslag.
Ondanks de Nederlandse neutraliteit lag de sympathie
van de stukjes over het algemeen bij de Britten, zie bij-
14
Historische Vereniging Texel
Nummer i L3, december 2014
