L A iV l> V G It II I! IZ E It S
NOOltltAMF.ItlKA.
ADA VAN HOLLAND.
Het vice-consulaat van het Duitse keizerrijk op Texel
MAR
"Ik heb een vreemd schilderij in een houten lijst. Wat is het eigenlijk?" Die vraag van Arnold Langeveld stond aan de wieg van dit
artikel. Toen Arnold eerst een foto mailde van zijn schilderij en ik het vervolgens in het echt zag, bleek dat het wel een handgeschil-
derde olieverfop paneel was, maar geen schilderij: onder het wapen van de Duitse Keizer met aan weerszijden een wildeman als
schilddrager staat Kaiserlich Deutsches Vice-Konsulat zu Texel. Dit diende om iedereen die dat aanging te laten weten: hier is
het Duitse vice-consulaat op Texel gevestigd. En met dezefoto begon de korte speurtocht naar het verhaal achter dit ingelijste paneel.
Bruno Bok, een man met handelsgeest
Willem Henri Bruno Bok was een van de zoons van de
Texelse notaris en advocaat mr. Willem Bok, die met zijn
familie door de doopsgezinde dominee Huizinga op
soms onbarmhartige wijze werd geportretteerd in diens
dagboeken.
Bruno Bok werd geboren in 1838 in Den Burg. Evenals
zijn negen jaar oudere broer Willem Jan Hidde Bok zou
hij notaris worden, maar voor dat zover was, gaf hij al
blijk van handelsgeest. In mei 1858 verleende vader Bok
handlichting aan Bruno Bok om het beroep van makelaar
uit te oefenen.1 Die toestemming was nodig omdat
Bruno Bok minderjarig was, hij was toen pas 19. Een half
jaar later benoemde de Texelse gemeenteraad hem tot
makelaar in alle vakken. Vervolgens verschijnt zijn naam
regelmatig in de pers als W.H. Bruno Bok Co., scheeps-
makelaars op Texel.2 Drie jaar later duikt zijn naam op
als agent van de NV Ned. Hypotheekbank te Amsterdam
en in 1862 is hij verzekeringsagent voor de Nederland-
sche Maatschappij van Onderlinge Verzekeringen op de
Binnenvaart, slaagt voor zijn laatste notariele examen en
komt als kandidaat-notaris op het kantoor van zijn vader
Willem Bok in Den Burg.3 In de nieuwjaarswensen op 1
januari 1863 in de Helderse en Nieuwedieper Courant af-
ficheren vader en twee zoons Bok zich als: Mr. W. Bok,
advocaat en notaris op Texel, W.J. Hidde Bok notaris en
consul alhier (=Helder) en W.H. Bruno Bok, makelaar en
consul op Texel.
De stoombootverbinding Oudeschild-Nieuwediep met
de stoomboot Texel van rederij Gebroeders Zur Muhlen
Taylor, onder directie van de Texelse notarissen J.L.
Kikkert en J.R.G. Coninck Westenberg haperde regelma
tig door problemen met de stoomketel. Daardoor lag de
Texel in 1865 meer stil dan dat ze voer. Dit was voor de
inventieve Bruno Bok aanleiding hierover klachten in te
dienen bij de gemeentebesturen van Den Helder en Texel
en parallel hieraan een hem passende oplossing te zoe-
ken. Het sleepwerk aan het Nieuwediep werd toen ver-
richt door twee sleepboten van de Amsterdamse reder en
industrieel Paul van Vlissingen. Van Vlissingen was on
der andere medeoprichter van de Amsterdamse
Stoomboot Maatschappij en van Machinefabriek Paul
van Vlissingen en Dudok van Heel, later omgedoopt tot
Koninklijke Fabriek van Stoom- en andere Werktuigen en
vervolgens tot Werkspoor. Bedrijven met een roemruchte
1 Handlichting is het verstrekken van de bevoegdheid tot het verrichten
van rechtshandelingen die voorbehouden zijn aan meerderjarigen.
2 HNC 26041863; de naam van de compagnon is mij niet bekend
HC 11051867 Bruno
Bok was mede-initia-
tor, aandeelhouder,
directeur-boekhouder
en promotor van deze
bootdienst.
geschiedenis. Van Vlissingen en Bruno Bok richtten geza-
menlijk de Amsterdam Texel Stoomboot Reederij op. Op
de werf van Van Vlissingen in Amsterdam werd de Texel
voorzien van een nieuwe stoomketel en vervolgens in de
vaart gebracht als Ada van Holland. Bruno Bok werd di-
recteur/boekhouder van de ATSR bootdienst Oudeschild-
Den Helder.4
Uitmunteiule i A
wekelijksche Stoom-
en Zeilgelegenlieid .^Jr^jwlL
van ROTTERDAM
naar NEW-YORK, HC.-A'iWMjr
via RON DEN of
L I\ER POOL, wordt tegen de (lillijkxlc prijzrn uan-
gcboden door de Cargadoors P. A. VAN ES C°. to
Rotterdam, nlamede bij hunnen Agent, den Makelaar
IV. H. BRUNO BOK, aan den Burg op Texel, bij wien
alle nadere inlichtingen te bekomen zijn.
Nieuive Heldersche Courant 30 november 1867
Bruno Bok voelde de tijdsgeest prima aan, zie bijvoor-
beeld zijn advertentie als agent voor Van Es cargadoors
in Rotterdam, gericht op potentiele landverhuizers. Veel
Texelaars vertrokken in de tweede helft van de 19e eeuw
naar de Verenigde Staten. Karel van Empel boekstaafde
dat een eeuw later. En natuurlijk was Bruno Bok ook
vice-consul en consulair agent.
3 NAHEB 16 mei 1861 en NRC 20 november 1862
4 W.J.J. Boot, Texelstoom, 198036-40
TEXEL-NMEUWTED1EP v. v.
De Direct ie der AMSTERDAM-TEXEL8CHE STOOM-
BOOTREEDERfJ maakt aan belanghebbemien bekeud
dat door haar met bet Bestoor der Hollandsche IJteren
Spoorweg-Maatachappij is over&tigekomen het Lammeren
vervoer van Texel franco Leiden.
Do vracht per Latn is, met inhegrip van alle kosten
van Texel (haven Oude Schild) tot Leiden /0.40 cents
tusschen liggcndo plaatsen in evenredigheid.
Voor elke 60 stuks Lammeren geniet den geleider
vrij transport
Bij genoegzame aangifte sal een expresse trein loopen
van den Helder naar Leiden.
De afeender zal miDstens drie dagen r den Marktdag
ten kantore van den Directeur-Boekhouder der gemelde
Stoombootreederij W. H. BRUNO BOK, aan den Burg op
Texel, aangifte docn van het aantal te vervoeren Lamtreren
zulleude aledan tevens de volld vracht worden voldaan
tegen door hem Directeur aftegeven vrijbillet.
DE DIBEGTIE.
Nummer 112, September 2014
Historische Vereniging Texel
25
