"Vorders, alsoo de kerckenraet na de huijsbesoeckinge
sekere kennise heeft bekomen, dat Zacharias
Lambertsz hem (zich) in ergerlijcke dronkenschap en
pluckhaijren heeft verlopen (misdragen), na de huijs
besoeckinge gedaen den 12 October deses jaers, en [hij]
evenwel daarop het avontmael des Heren heeft ontfan-
gen, den predicant van sijn misdaet onwetende sijnde,
soo is met [aljgemeen goet vinden, van de leden die
present waren, den predicant opgeleijt (opgedragen) om
hem daer over wederom aen te spreken sijn sonde on-
der oogen te stellen, ende hem te vermaenen tot berou
en leetwesen ende eens te vememen hoe het bij hem
leijde, of hij selve niet konde gevoelen, dat't hem beta-
emde om hem ditmael van de tafel des Heeren te ont-
houden, en hem voortaan te [gejdragen gelijck een
goet en stichtelijck lithmaat Chri. betaemt, om alsoo de
gegeven ergemisse wech te nemen. En den toom go-
des voor te komen (te voorkomen) die andersinjdjs
lichtelijck over hem en de gemeente mochte ontstaen.
'Twelck soo hij't dede, soude een proeve geven van
sijn oprecht berou, ende de naeste reijse (huisbezoe-
kingscyclus) in liefde tot de gemeenschap van de tafel
des Heeren wederom ontfangen worden."
Zacharias Lamberts, wonende op Oost, getrouwd met
Neel Heertjes, heeft al een paar keer een vermaning ge-
had wegens dronkenschap en nu heeft hij zich toch weer
misdragen met ergelijke dronkenschap en handgemeen
(pluckhaijren) en is ondanks die misstap stiekem toch
naar het avondmaal gekomen. Een emstige zaak.
We zien hier ook dat zijn zonde niet alleen de dronken
schap betreft, maar ook iets dat vaker als kwalijk vergrijp
wordt genoemd: het veroorzaken van ergernis. Het ver-
mijden hiervan is een belangrijk doel van de tucht die de
kerkeraad moet uitoefenen, want de ergernis straalt af op
de hele gemeente. "De gemeente mag niet geschandvlekt
worden."2 Het kerkboek bevat tientallen van dergelijke
verhalen.
Een notitie uit 1672: Kerkeraad gehouden, en is de Kerkeraad
voorgekoomen, dat Martjen Gerrits en Stijntjen Maartens haar
hebben verloopen (zich hebben misdragen) en is goet gevonden
dat se voor de kerkenraat sullen hebben te verschijnen, om haar
te verantwoorden aleer se haar tot het gebruijk des avontmaals
begeven.
Uit trouw- en doopgegevens blijkt dat Martjen en
Stijntjen op dit moment beiden zwanger zijn en binnen-
kort trouwen. In de notulen lijkt een dergelijke reden tot
vermaan verder niet voor te komen, dus misschien heb
ben ze zich vooral onbehoorlijk gedragen. Zwanger zijn
op de huwelijksdag kwam regelmatig voor.
En de verzoening
Een belangrijk doel blijft overigens de verzoening en dat
blijkt ook steeds uit het kerkboek van Craech. Na het to-
nen van berouw en het aanbieden van verontschuldigin-
gen wordt regelmatig de hand des vredes geschud. Als
een conflict niet kan worden opgelost, wordt vaak beslo-
ten om nog wat af te wachten. Er is in het kerkboek niet
een keer sprake van andere maatregelen dan het afhou-
den van het avondmaal, maar het lid wordt wel aange-
spoord naar de kerk te blijven komen. Tot die tijd wil het
trouwens vaak gebeuren dat de zondaar de huisbezoe-
king weet te ontlopen door net niet thuis te zijn, zodat de
predikant en ouderling onverrichterzake huiswaarts
gaan. Alles lopend vanzelfsprekend.
Het is misschien niet zo'n wonder dat Zacharias regelma
tig te diep in het glaasje kijkt. Zijn zuster Sara Lamberts
heeft met haar man "onstichtelijcke herberge of tappe-
rije", waar ze ook al regelmatig over is aangesproken.
Zacharias is trouwens lang niet de enige die regelmatig
dronken is. Dronkenschap, vechten en het mes trekken
zijn de meest voorkomende overtredingen van mannen.
Drie jaar later verhuist hij naar De Koog, maar om aldaar
in de kerkelijke gemeente opgenomen te kunnen wor
den, heeft hij wel een goede attestatie nodig. Dat valt nog
niet mee, omdat hij tijdens de verhuizing ruzie heeft ge-
maakt met zijn echtgenote:
"Also Zacharias Lambertsz metterwoon najar] de
Kooch was vertrokken, en voor hem en sijn huijs-
vrouw Neel Heertjes attestatie had versocht, heeft de
kerkenraat hem voor haar doen koomen en voorge-
houden dat haare naamen de gemeente voorgestelt
sijnde, haar hinder was voorgekoomen, dat int ver-
huijsen najar] de Kooch hem quaalijk gedraagen had
tegen sijn huijsvrouw, twelk hij bekende maar niet
soo breet als het aangebracht was. En seijde dat sijn
huijsvrouw hem daar toe groote reden gegeven
hadde. Doch dat 'et hem lief was en daarover najar]
gelegentheijt bestraft sijnde, beloofde dat hij hem
najar] vermoogen sout soeken te beteren, waar op
hem verleent is, voor hem selve en sijn huijsvrouw
een attestatie van deesen inhout, gesont int geloof soo
veel ons bekent is, en wat den wandel aangaat is ons
in lang geen bijsondere swaaricheit voor gekoomen,
als dat nu int verhuijsen najar] de Kooch weinich on-
gemak is geweest tusschen haar beijde waar over hij
ons leetweesen heeft vertoont."
Een merkwaardig conflict
Bij vrouwen gaat het - naast enkele onduidelijke kwesties,
die misschien de zedelijkheid betreffen - vaak over rodde-
len, kwaadsprekerij en schelden met zogenaamde 'sechs-
woorden'. Sara Lamberts van de herberg heeft het een
keer aan de stok met haar eigen zuster Martjen Lamberts.
In dezelfde notule wordt gemeld dat "Pieter Bakker, alsoo
hij openbaarlijk een mennist geslaagen heeft tot groote er
gemisse, sal hem voor ditmaal van de tafel des heeren ont-
houden, en sijn partij om vergiffenis bidden." Er zal wel
vaker een klap zijn uitgedeeld, maar de doopsgezinde
mocht niet temgslaan. Dat maakt het natuurlijk wel een
emstige overtreding en dan ook nog in het openbaar!
Nummer 112, September 2014
Historische Vereniging Texel
9
