Figuur 6: Graf GT13 op de begraafplaats van Huisduinen. Links: Peter Gieles (zoon van Willem) maakt een foto van de grafsteen
van Cornelis Gielis. Rechts: Close-up van de grafsteen.
Commandeur Cornelis Cornelisz Gieles
Cornelis Cornelisz Gielis werd geboren rond 1675 in Den
Helder. Zijn vader was Cornelis Dirksz Gielis, de eerste
zoon van Dirck Gielis, de stamvader van de familie Gie
les. Arien Gielis, de stamvader van de Texelse familie
Gieles, is dus een neef van Cornelis Cornelisz. Van de
hand van Piet Dekker is in het nautisch maandblad "De
Blauwe Wimpel" een fraai artikel verschenen over Cor
nelis. Dit artikel is opgenomen in de stamboom van de
familie Gieles. In deze paragraaf volgt een korte samen-
vatting van het artikel.
Net als zijn vader voer Cornelis als walvisvaarder naar
Groenland. Uit de "Lyst van de Hollandsche, Hamburger
en Breemer Groenlands-resp. Straat Davidsvaarder"
blijkt dat hij als Commandeur voer op "De Koning Salo
mon". Cornelis Gielis blijkt naast walvisvaarder een be-
genadigd cartograaf te zijn geweest wiens bijdragen
opgenomen werden in de Spitsbergen-kaart van de Am-
sterdamse kaartenmakers Van Keulen die van 1714 tot
ver in de 19e eeuw de zeevaarders de weg wees in de ar-
chipel. Uit de schetsen en aantekeningen van Gielis zijn
door Van Keulen een aantal kaarten gemaakt van de
kustgebieden van Spitsbergen die bewaard zijn gebleven
in de Universiteitsbibliotheek van Leiden. Gielis wordt
daarnaast ook vermeld in het bekende werk "No man's
land van Sir Martin Conway. Overigens wordt hierin
ten onrechte vader Cornelis Dirksz. Gielis genoemd als
de cartograaf.
Cornelis Gielis maakte verschillende reizen. Een van die
reizen wordt beschreven in een brief van commandeur
Jan Jansz. Walig aan de Amsterdamse reders van Stap-
horst de dato 3 januari 1775. Walig schrijft over Cornelis
Gielis onder andere: "Toen hij weer op de breedte van 80
graden kwam, ontdekte hij in het noordoosten zeer hoog
gelegen land waar, zover wij weten, nog nooit iemand
was geweest.De genoemde brief vormt een onder-
deel van een onderzoek uit de tweede helft van de 18e
eeuw naar de mogelijkheid de Noordpool per schip te
bereiken. Het onderzoek werd uitgevoerd door William
May in opdracht van Daines Barrington (zie "The possi
bility of approaching the north pole asserted"). Jan Jansz.
Walig was waarschijnlijk een kennis van Arend Claasz.
Boey, eveneens commandeur en echtgenoot van een
kleindochter van Cornelis Gielis, Agatha Comelisd. Gie
lis (1727-1765). Uiteindelijk heeft Walig aan May de oor-
spronkelijke tekeningen van Gielis met betrekking tot
Spitsbergen overhandigd.
Naast zijn schetsen en aantekeningen bracht Cornelis ge-
durende zijn loopbaan 109 geharpoeneerde walvissen
thuis. De walvisvaart was echter een hard en zwaar be-
roep. Vele opvarenden overleden op zee. De stoffelijke
overschotten werden begraven op Groenland of Spitsber
gen of meegenomen om in hun woonplaats te worden
begraven. Ook Cornelis Gieles overleed op 2 juli 1722 in
de Arctische wateren aan boord van de "Koning Salo
mon". Op 19 augustus van datzelfde jaar werd hij begra
ven op de begraafplaats van Huisduinen.
De grafsteen van Cornelis Cornelisz Gielis is nog altijd te
vinden op de Huisduiner begraafplaats. De tekst luidt:
"Hier leyt/begraven/Komelis/Kornelisze/Gielis is/ge-
rust/den 2 July/1722."
Commandeur Gilles Land
Nadat ik bovenstaande informatie bestudeerd had, zag
ik tijdens een middagje met mijn schoonfamilie in Kaap-
skil, museum van jutters en zeelui, een oude kaart van
Spitsbergen. En jawel, rechtsboven in het hoekje is een
krom (als een gamaal) stukje land te zien: Commandeur
Gilles land op 80 graden NB, 13 graden 30minuten OL.
Er wordt vermeld dat het eiland in 1707 is ontdekt en het
"is hoogland". Een stukje geschiedenis van de familie
Gieles is daar dus voor iedereen inzichtelijk. Het eiland
zelf is op diverse kaarten terug te vinden met verschil
lende posities, vormen en oppervlaktes.
Nummer 111, juni 2014
Historische Vereniging Texel
23
