XIII.
j i6 Maart1414.
W upt^n JRiinydHgefniden. GoidsPalensgrave
rr upitn Kijn., Hertoge in Beveren n,.
van Henegauwe, van Hollant, van Zcelmt ende
Hcere van VrieslantDocn cond alien luden
Want onfe Lant van Texffel lange tijt in crane'
Ken ende fnoden regimente gedaen heeft. dat
cms in geenre wijs langer en itaet te lyden, alfo
vy altoes, mit f goeden harten, genegen fiin'tot
vorderneffe van redeliken faken da® onfe ee?
f, r T gne n ]uden I- falicheycan gelegen
fo hehben wy om oitmoedichs vervolchs
willc J onle gemeynre goeder luden ende onder-
la engcieten binnen onfen landen vol,-fx, den
clvcn onlen goeden luden ende onderlaten, die
nu iijn, ott in toecomende tyden aldaer wefen
lullen gcgevenende geven mits defen thieghen-
woudighen brieve (a) Poertrccht ende Vryhe- a.
de, geliken ende in aire manieren als onfe ee- rroortrecllt eti
tromveStede van Alemaer op defen tijt van on- aiffi?"",.
lc oirvaderenialiger gedachten, ende van ons geevl" ann"dic
C* J van TexeL
3 in
gckaenen zo Jiaat in een Vidimus van deezen zdfden
Brieftezien benedtnonder No. XXV.
t lees goeder; N°. XXV. gueder.
lees on,cr- ^lle de^ze geconfirmeerde Privilegienropyenziinde
van cent band, is 't met vreemd datmen een zelfdt mis-
Ipeumga/a onion vuor onfer, en diergeiykendaann zedik-
votls ontmoct.
dat is, welvaart, voorfpoed.
lees onfer.
14-15-
Latere voordelen
Na 1415 werden de steden steeds belangrijker en nam ook
hun invloed toe. In de zestiende eeuw slaagden de
Hollandse steden, die grote sommen geld moesten afdra-
gen, erin bepaalde economische activiteiten voor zichzelf
te reserveren. Hiermee werd voorkomen dat de stedelijke
accijnzen werden omzeild door die activiteiten (vlak) bui-
ten de stadsgrenzen te verrichten. Ook Texel profiteerde
hiervan, dankzij zijn stadsrechten. Zo mochten goud- en
zilversmeden alleen in steden werkzaam zijn.9 Ook brou-
wers mochten lange tijd alleen in steden actief zijn.10 Dat
er op Texel een goudsmid te vinden was en bier werd ge-
brouwen, was dan ook te danken aan de stadsrechten.
Privileges ingetrokken
Texel raakte zijn stadsrechten na elf jaar alweer kwijt. In
1426 kozen de Texelaars namelijk de zijde van de
Kennemer boeren, die in opstand kwamen tegen Filips de
Goede. De opstandelingen belegerden de stad Haarlem
en werden vervolgens in de Slag bij Hoorn verslagen.
Nog hetzelfde jaar werden zij in Amsterdam bestraft.
Texel moest tien mannen ter beschikking stellen, jaarlijks
een belasting van 4 groten per huishouden betalen en ver-
loor alle eerder verleende rechten, privileges en handves-
ten. Bovendien werd een eenmalige geldstraf opgelegd.
Nadat dit bedrag voldaan was, werden de privileges, en
dus ook de stadsrechten, in 1456 weer teruggegeven.11
Op de volgende bladzijden: de letterlijke tekst van de
stadsrechten, zoals opgenomen in de uitgave uit 1745
(foto's: Thijs Klaassen).
Thijs Klaassen
9 Ibidem, biz. 328. Dit recht is vermeld in een ordonnantie van
Karel V uit 1551.
10 Op grond van de Order op de buitennering uit 1531.
11
Privilege XXVII.
4
Historische Vereniging Texel
Nummer 114, maart 2015
