Historische Vereniging Texel Nummer 109, december 2013
De Oostkaap met scherm op Texel tijdens de strenge winter van 1929 (coll. Klaas Uitgeest)
Jansen introduceert ijzer
Marine ingenieur Herman Guillaume Jansen (1816-1910)
onderzocht rond 1850 of ook zeekapen van ijzer ge-
bouwd konden worden. Hij hield zich in deze tijd ook
bezig met het licht op de vuurtoren van fort Kijkduin en
ontwierp de beide vuurtorens op het eiland Schiermon-
nikoog. Van Jansens onderzoek zijn twee modellen en en-
kele tekeningen overgebleven.
Het oudste model (fig. 1), gemaakt rond 1850 op de
Rijkswerf Willemsoord, is opgebouwd uit standaard ele-
menten die met bouten aan elkaar vastzitten. Een gietijze-
ren koning rust op een voetstuk gedragen door vier
binnenschoren. Vier buitenschoren steunden de boven-
zijde van de koning. De hele constructie rustte op een
houten kruis. Dat laatste was een beproefde werkwijze in
van de 18e eeuw werd de lijn iets verlegd. De kaap moest
voortaan in een lijn gezien worden met de kerk van Oos-
terend maar de kaap bleef eeuw in eeuw uit op dezelfde
plaats staan.
De Opregte Haarlemsche Courant van 7 oktober 1843
kondigde de aanbesteding aan op 18 oktober van de aan-
leg van een oesterhaven. Daartoe werd de dijk doorbro-
ken en de haven werd achter de kaap gegraven. De
houten kaap met acht schoren kwam op een schierei-
landje te staan. De Oesterhaven verdween in 1860. Het
gat in de dijk werd gedicht. De haven bleef achter als een
plas. Hoewel de oestervissers zeker de kaap hebben ge-
bruikt, diende zij primair al eeuwen een ander doel en
bleef dat doel dienen.Pas na het sluiten van de afsluitdijk
in 1932 veranderde de situatie langzaam, zodat in maart
1983 na bijna vier eeuwen de navigatielijn op de kaap op
de zeekaarten wordt geschrapt.
De Oostkaap met scherm in 1931. Op de voorgrond locomotie-
ven en spoorrails ten behoeve van de dijkverhoging.
(coll. Maarten Stoepker)
van Molenbuurt tussen De Waal en Oosterend een lijn
waarmee de scheepvaart van uit de Zuiderzeehavens, via
De Vlieter veilig door de Texelstroom naar het Marsdiep
varen kon. Dit vaarwater was erg stabiel. In het midden
