Heintjevaar, een echte Tesselaar
Eid, een eg. Een woord dat ik echt niet kende voor
ik het tegenkwam bij Gelein Jansen. Van Dale
vindt 'eid' een verouderd woord. Dit is het eerste
woord van een reeks woorden uit de agrarische
sector.
De woordbekendheid bij geïnterviewden bedroeg
slechts 10% en het zal niet verbazen dat dit vrijwel
uitsluitend (ex) boeren waren. Het woord komt
voor in allerlei dialecten onder andere in het Wie-
rings, Westfries. Ook het Fries kent 'eid.'
- De heer C. Kok zei over verschillende types eg
gen: "Soms gebruukte ik een spiekereidje, een héél
licht eggie en soms gebruukte ik de zware 5-bal-
ker." Hij kende ook de 'fuulte-eg' die de 'duuzend-
póót' werd genoemd. "An die eg zate kettinkies en
an die kettinkies héél veul haakies! Vandaar het
woord 'duuzendpóót."
- De heer J. Kikkert vertelde dat een 'fuulte-eidje'
wordt gebruikt om pas opgekomen 'fuulte' [on
kruid] tussen het opkomende gewas weg te halen.
Mijn conclusie moet luiden dat 'eid' eigenlijk al
leen bekend is bij boeren en dat ik de toekomst
van dit woord somber inzie. Het is geen exclusief
Tessels woord zoals men eigenlijk ook wel kan ver
wachten bij landbouwwerktuigen.
Flööb [Flööp/flop], kroos en alles wat aan planten
resten in de sloot ligt. [Ook het dikke groene zee
wier in vooral de Waddenzee]. Sommige Tesselaars
spreken het uit als 'flop'. De verklaring van Van
Dale flab/fleb, ineengestrengelde massa van draad
wieren of andere waterplanten. Etymologisch
Woordenboek: Flap, geslacht van hangwieren.
Woordbekendheid bij geïnterviewden 82%.
De Wieringers kennen het niet. In het Westfries;
Jon fon Arend komt bee mee op de skuut en seit
teuge mee: "Jee ken goed swemme, hé."
Ik sèèg: "Ja, wottan?"
Hee seid: "De beurtmon is op 't havehóófd faare. Ja,
niet recht 'r op, maar toch 'n bots. En die hod on dek
'n paar bolleke lèège foor die leu die hier on 't werrek
wozze. En 't wos net teuge 't weekend, en die benne
d'r of skoote. Kei je die dinge niet effe opduuke?"
Ik sèèg: "Effies opduuke, jee weet 't wel, ik hèèw ge-
niênse 'n swembroek?"
"Nou ja, os die leu die dinge hèèwwe, 't benne nok-
bolleke. Os se die dinge d'r oplèègge, kenne se na
'flap/flab'. In het Zeeuws is 'flap'; wier, blaaswier
In het Fries, Engels en Duits is geen woord te vin
den dat lijkt op 'flap' in deze betekenis.
- Er bestonden vroeger zelfs flabvissers! Het flab
werd gebruikt ter bemesting van het land.
Het woord wordt ook al genoemd in 1704; sloten
suyvren van de vlabben, kroos en drek.
Conclusie: Dat ik 'flab' alleen gevonden heb in het
Westfries, kan te maken hebben met de achter
grond van de samenstellers van de andere woor
denboeken. Het is geen exclusief Tessels woord. De
reguliere a^o verandering van flap naar flop en de
verlenging van de klinker is wel een Tessels aspect.
Fnukie beetje. De 'fn'- klank aan het begin van
een woord komt niet vaak voor en dat is een van
de redenen waarom ik het heb gekozen.
Een fnukie sout, een heel klein beetje zout. Koenen:
fnuiken; onder andere kortwiekenverminderen.
Middelnederlands: (1549), fnuke, kortwieken, be
perken.
Woordbekendheid bij geïnterviewden 83%.
Wierings; snuufke. Westfries; snuffie.Fries;
fnuwkje x). De Etymologie is onzeker, verband met
andere talen speculatief. 'Fnuiken' lijkt toch wel
aan de basis van dit woord te staan. Geen gelij
kende vorm gevonden in het Engels of Duits, of
enig ander onderzocht dialect.
Conclusie: Het ligt voor de hand dit een puur Tes
sels relictwoord te noemen
ad Fryske Akademy. Andere Friezen zeiden
meestal: bitsje of snitsje.
Theo Backer
huus gaan. Maar eerder magge se niet weg, deer
moete se op wachte."
Ik sèèg: "Ik kiek wel effe." Olliên wot most ik nou in
vredesnaam ontrekke. Nou d'r log nag 'n leeg sout-
zakkie. Fon 't gorne kooke, moste se soute worre. En
deerfon hèèw ik de punte ofsneede en die hèèw 'k os
swembroek gebruukt. Ik hèèw 'r 'n touw omheen
deen. Toe ben 'k deer zó in de soutzak na toe gaan en
fraagt "Weer leit ie?" Ik ben toe 'n keer of wot fon
't havehóófd ofdoke, maar 'k kon se niet zó gauw
fiênde. Ik sèèg "Ik moet 'n drèègie hèèwwe, don
Tessels Prate
Nummer 105 december 2012
Historische Vereniging Texel
31
