maar gewoon omdat de heiligennamen al sedert men
senheugenis gekoppeld waren aan markten en ker
missen in allerlei steden en dorpen. Maar dat stond
de (orthodox) protestantse predikanten niet aan. Dus
trok, als eerste de predikant Caspar Coolhaes (1536-
1615) van leer tegen de almanakuitgevers in zijn
pamflet 'Trouwe waerschouwinge voor den schande-
lijcken abuysen offte misbruycken der almanacken'
(1607).
Coolhaes hoopte dat de Staten Generaal wel met een
verbod op almanakken zou komen, maar zo ver ging
men toch liever niet. Er zat dus niets anders op dan
te blijven ageren en de spot te drijven met de heili
genverering.
Abraham Magyrus (1634 -1702)
De uit Medemblik afkomstige Abraham Magyrus die
na zijn studie theologie te Utrecht in 1658 beroepen
werd als predikant in de Koog op Texel, komt 'in
't jaer der verlossinge 1690' met een boekwerk geti
teld 'Almanacksheyligen, of history der opkomst,
voortgang en viering van alle de heyligen die door
gaans met roode letters in den almanack aengewesen
zijn en door de Roomsgesinde met godsdienstige eer
gediendt worden: verrijkt met raare spreuken en his
toriën.' Van de tweede druk (1692) van dit boek, uit
gegeven te Amsterdam bij Jan ten Hoorn, boekver-
kooper over 't Oude Heere Logement, is een
exemplaar aanwezig in het Regionaal Archief te Alk
maar, hetwelk door mij is geraadpleegd.
De makers van de almanakken hadden de gewoonte
de beginletter van de namen van de heiligen in rode
inkt af te drukken. Met raare spreuken worden uit
zonderlijke uitspraken bedoeld. Eerlijk gezegd vond
ik de slotzin in 't boek het mooist: Och, hoeveel is er
dat wij niet weten? Maar dit terzijde.
In de 'opdracht' aan het eilandbestuur kondigt de pre
dikant aan 'de leugende der soogenaemden heyligen'
aan te tonen.
In het voorwoord benadrukt hij dat het Woord Gods
(de bijbel) de enige weg is naar het heil en dat heili
gen in de bijbel niet voorkomen. Dus: alle in de al
manakken heiligen (en hun relikwieën) is niks an
ders dan 'vodden, leuren en seuren'. In het boek
behandelt de dominee almanakheiligen in de volg
orde van het kalenderjaar. Sint Nicolaas op 6 decem
ber. Ondanks zijn soms bijtende spot erkent Magyrus
\a.-f wmfff 'VrrJinitian Dar (ïififrnffnrmrn firtitjcii an fyt/i .'Ifanrlraiir.'l^f'/i. aurf' fie aftar Zrrlnvr/trtl all nt fi^ir.rr Cjnr.Jt
Dl.' itfianfA'r .'tfrf^tan J Dar niefit tin t'iUr 'fattait Drift r^ltil Z'n.f urjl fanjl fan var liamfrn trar(jfrirf' rjar vif Irtirrn Jat tri (wt.lr
vDnI. li. [t LXVlfa y XX -rlnarrrfi
Vernieling van Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen, 20 augustus 1 566.
gravure var Frans Hogenberg, coll. Regionaal Archief Alkmaar
Nummer 105 december 2012
Historische Vereniging Texel
15
