mm
HEYLIGEN,
ALMANACH S-HEYLIGEN
By J A N ten ti 0 o R 3^»
Bockverkoopcr over't Oude Heers
Logement. 1692.
ALrMANACHS
of
Hiftory der Opkomft, voortgang, en
viering van alle de Hcyligendie door
gaans in den Altmanachmet roodc let
ters geteekend en door de Rooms ge
zinden met Gods-dienftige eer gediend
worden Verrijkt met raare Spreuken
en Hiftorien.
']oks-en Ernfls-ypijTg verhandeld,
Abraham Magijrut van Meden blik
Oudlfe Lceraar Ucr Kerkè Chrifti op'c
Eyland Texelaan de Koog.
Hamsterdam,
Reformatie
De doorvoering der Reformatie (kerkelijke hervor
ming) in de Nederlanden bracht met zich mee dat al
lerlei 'rooms bijgeloof verdwijnen moest. Heel wat
heiligenbeelden in de kerken waren al vernield tij
dens de geruchtmakende 'beeldenstorm' (1566), maar
het uitbannen van al die heilige dagen in het dage
lijks leven was nog heel wat anders.
De Staten van Holland vaardigden dan wel in april
1573 een officieel verbod uit op de openbare uitoefe
ning van de rooms-katholieke religie waarbij tevens
alle kerken, kloosters enzovoort genaast werden, het
verbieden van allerlei vieringen zoals het populaire
Sinterklaasfeest bleek toch niet zo eenvoudig. Zo
slaagde in 1600 de gereformeerde kerkenraad van
Delft erin het stadsbestuur het opstellen van markt
kramen ter gelegenheid van de verkoop van allerlei
Sinterklaasgeschenken te verbieden, maar enkele ja
ren later was 't toch weer mis en stonden er weer al
lerlei kramen op het marktplein.
Interessant is dat behalve religieuze argumenten -
'wangelooff, superstitie ende affgoderije' - ook de na
druk gelegd werd op geldverkwisting aan onnutte za
ken in deze dure tijden. Niet alleen in Delft maar ook
in andere steden, waaronder Amsterdam, werd tel
kens weer in de Sinterklaastijd geklaagd over de ver
koop van allerlei 'paeps' snoepgoed: brood, koek, sui
kerwaren 'hebbende 't facoen (vorm, model) van
eenige beelden ofte daer eenich beelt ofte beelden an
ofte op gebacken ofte gestelt sijn.2
Het zal duidelijk zijn: een geliefd feest als dat van
Sint Nicolaas het de bevolking zich niet ontnemen.
Wellicht óók doordat het Sinterklaasfeest in de kern
oeroud is en teruggaat op de verering van de Ger
maanse god Wodan die op zijn (achtpotig) witte
ros Schleipnir door het luchtruim daverde!
Almanakken
Niet alleen Sint Nicolaas, ook andere heiligen bleven
populair in brede lagen van de bevolking en de ge
dachtenis aan hen werd ondermeer levend gehouden
in de talloze almanakken. Want in deze almanakken
- wij kennen eigenlijk alleen nog maar de Enkhuizer
almanak - werden alle kerkelijke feestdagen vermeld,
inclusief de heiligendagen.
Niet omdat de makers ervan zo katholiek waren,
14
Historische Vereniging Texel
Titelblad Almanachsheyligen door Abraham Magijrus,
editie 1692. foto Harry de Raad, coll. Regionaal Archief Alkmaar
Door
Tweede EJiiic, van eenige fauten verbetert.
Frontispiece Almanachsheyligen
foto Harry de Raad, coll. Regionaal Archief Alkmaar
2 Abels
Nummer 105 december 2012
