Daniël Theodoor jonkheer Gevers van Endegeest
Via de Permanente Commissie uit het Amortisatie
syndicaat, in 1822 ingesteld door Koning Willem I
om de rentebetaling en aflossing van de enorme
staatsschuld buiten het Parlement om te regelen,
raakte Gevers betrokken bij duinbebossing. Deze
commissie, waarin de koning de dienst uitmaakte,
hield zich ook bezig met het beheer van de staatsdo
meinen. Op Texel waren dit de voormalige Domein
gronden van de Grafelijkheid: alle Texelse duinen be
halve de Zanddijk en het Eijerland.
Als reactie op een door de Maatschappij tot Bevorde
ring van den Landbouw uitgeschreven prijsvraag
publiceerde Gevers van Endegeest in 1826 een Ver
handeling over het toegangbaar maken van de duinval
leien langs de kust van Holland. Hij was toen jurist bij
de Raad van State en als secretaris toegevoegd aan die
Permanente Commissie.
Als gevolg van een besluit van Koning Willem I ont
vingen weer alle gemeenten langs de Hollandse kust
en de betrokken waterschappen een Uitnodiging, een
vragenlijst. De Texelse burgemeester Reinbach rea
geerde op 22 september 1826 en propageerde helm-
aanplant als enige middel om de verstuiving der dui
nen tegen te gaan. Hiervoor was wel de volledige
uitroeiing van het konijn nodig. Daarnaast wees hij
op de schade voor eigenaars van landerijen grenzend
aan de duinen, vaak lieden van gering vermogen: niet
alleen graasden die konijnen vaak op hun land, maar
door de graverij van konijnen in de duinen overstoof
dat land ook.8
In mei 1827 kreeg Gevers opdracht om langs de Golf
van Gascogne samen met de bosbouwkundige H.J.
Deschesnes uit Luik te bestuderen hoe daar de dui
nen vastgelegd en bebost zijn. Daarna volgde een in
spectietocht door de Hollandse duinen, vastgelegd in
zijn Journaal van de Inspectiereis der Duinen op de Ey-
landen en langs de Noordzee van den Helder tot Duyn-
kerke in september 1827.9
De beschrijving van het tochtje naar Texel in het
Journaal van Gevers
Samen met vier leden van de Permanente Commissie
bezocht hij Texel. Zondagochtend 9 september 1827
wandelde het gezelschap om half acht vanaf hun lo
gement in Den Helder naar het nieuwe Noordhol-
landsch kanaal. Ze bewonderden daar de werken. Om
9 uur vertrokken ze met het jachtscheepje 'de Vlieger'
en arriveerden na zo'n IV2 uur in Oudeschild.
De heren liepen naar Den Burg en spraken daar met
burgemeester Reinbach, gemeentesecretaris Bok en
dijkgraaf Sijbrand Keijser. Gevers was onder de in
druk van de mooie bosjes Brakenstein en het Doolhof
en de iepen en lindebomen in Den Burg, die ogen
schijnlijk geen last van de zeewind hadden. Hij prees
het mooij gelegen en aardige Den Burg.
In gezelschap van Bok en een gids vertrok het gezel
schap met een gehuurde paard en rijtuig naar 't
Horntje. Ze reden over de buitendijk van het Hoorn
der Nieuwland, langs de ondergelopen polder Hoorn
enburg, een voorganger van de Prins-Hendrikpolder,
naar de duinen van 't Horntje, die door kustafslag be
dreigd werden. Vervolgens wandelden ze door de dui
nen van Den Hoorn en over de Hors. Gevers proefde
enkele zwarte bottels van de miljoenen duinroosjes,
waarvan het blad rood verschroeid was door de zon.
Na beëindiging van de pacht door het Dijkscollege in
1809 is de verstuiving van de duinen sterk toegeno
men, zo vertelde Bok. Er was in en buiten het duin
geen struik of boom te bekennen. Bok vertelde over
gebrek aan hout en brand(stof) op Texel en Gevers
noteerde: bosaanleg van nut. Vervolgens wandelde het
gezelschap verschillende stukjes door de brede dui
nen van De Westen, volgens Gevers net zo breed als
op de kaart.
KA AK T
Aan de voet van het duin waren twee heel kleine,
weelderige, niet verwaaide bosjes. Van daaruit ging
het terug, via Den Burg naar Oudeschild, waar Bok op
het schip bleef dineren en 2,— voor de gids en
10,-- voor de voiture betaald werd.
De volgende morgen, met slecht weer, werd nuttig
besteed met schrijfwerk. Maar de heren voelden zich
gevangen op het schip, 's Middags knapte het op.
Ze haalden met hun voiture Bok en hun gids op in
Den Burg en vertrokken over De Koog naar Eijerland.
De duinen ten westen van De Koog waren toen ook al
zeer smal en verstoven sterk. Op het brede strand ten
noorden van De Koog lag een hoogte of lage duin
strook; hier werd geprobeerd zand aan te laten stui
ven in de richting van de alleen liggende hoogte de
Slufters Bol.
8 Oud Archief Hoogheemraadschap Rijnland, verzameling Gevers
van Endegeest GE 16c
9 Oud Archief Hoogheemraadschap Rijnland, verzameling Gevers
van Endegeest GE 14b
/van het. Eiland. TEXEjL ariexeEIKRLAN.D
l('.eformeerd, uit de jonjtst voorbande stukken
i
door JAN PEIRIBOOMfll,
Crecopieerci door C' -BOLING A lSOS
AVhaaIe van /.tOO IlKijnlancl-lc Ke Roe dftU
Nummer 105, december 2012
Historische Vereniging Texel
11
