Over bol en nol, hok en vlak. Veldnamen in de duinen van Texel.
liet Eijerlandshuis of Eijerhuis.
Veldnamen zijn onderdeel van onze geschiedenis. Ze
zijn in de eerste plaats bedoeld om locaties aan te
duiden. Maar veldnamen zijn ook levende elementen
in onze cultuur. Afhankelijk van de tijd waarin en de
manier waarop mensen bij een gebied betrokken zijn,
ontstaan en verdwijnen namen of veranderen ze.
Sommige namen blijven eeuwenlang in gebruik, som
mige duiken in meervoud op, weer andere verplaat
sen zich als wandelende duinen. Een veldnaam is niet
zelden een historisch kleinood, een mooie herinne
ring. En sommige ontstaan vandaag, gewoon omdat
duingebruikers een plek moeten aanduiden die eerder
geen naam had.
Veldnamen weerspiegelen vrijwel steeds het overwe
gende gebruik. Er zijn vele, meest 19e eeuwse, agra
rische namen en een ruime handvol die verwijst naar
de maritieme geschiedenis. In veel namen figureert de
kustvorm(ing) en de laatste eeuw levert enkele tien
tallen nieuwe op als gevolg van het duinbeheer door
Staatsbosbeheer en de opkomende recreatie.
oudste veldnamen zijn mogelijk Galgenduin en de
Westerduinen, zo genoemd naar het tot de 16e eeuw
welvarende dorp de Westen dat volledig van de kaart
verdween. Het gehucht Borchcamer of Borcamer (ook
verdwenen, maar voortlevend in de duinnaam Bolle-
kamer) duikt op in kaarten uit de 16e eeuw, net als na
men als de Kaap: plekken in het duin met bakens voor
de scheepvaart.
Er zijn plekken die met een mooie naam bedeeld zijn
maar veranderen in hun tegendeel. Bijvoorbeeld van nat
naar droog. De legendarische Fonteinsnol, een geheel
verdroogde bron aan de duinvoet, en beschaafd be
weend door Jac.P. Thijsse, is al een eeuw geen open
duin met een ruim stromende bron, maar de naam van
een droge, beboste duintop, met een hoge uitzichttoren
tussen onafzienbare dennen. Bij het Zandnoltje nabij de
Duinpark zien we het omgekeerde: eerst een duinbuit
die daarna door zandwinning zo diep afgegraven is dat
er weer water stond, en tijdelijk onderkomen bood aan
de zeer zeldzame moerassmele.
Rond het jaar 1000 bestond vrijwel het gehele duinge
bied nog niet in haar huidige vorm, waardoor er in dit
deel van Texel weinig middeleeuwse veldnamen zijn. De
Duinboeren en duinpachters: agrarisch gebruik
Van de vele honderden veldnamen in het huidige duin
gebied verwijst een groot deel naar mannen die een
Nummer 104, september 2012
Historische Vereniging Texel
Het Eijerlandshuis of Eijerhuis rond 1 850, gravure door Popko van Groningen met midden op de achtergrond de
Staak collectie Prenten en Tekeningen in de Provinciale Atlas Noord-Holland
23
