Niet zomaaar een schipbreuk
Een schilderij van een bijzondere redding op de Texelse kust in Kaap Skil
echter hebben deze, naar het schijnt, grotendeels het
heft in handen. Is daarom de klacht over de achteruit
gang in de moraal door het dansen wellicht niet tevens
ingegeven door naijver op het RK succes? Daardoor ver
loren de predikanten de strijd in feite op de beide fron
ten waarop ze streden.11 Hun nagelaten werk geeft ons
daarom een prachtig beeld van de godsdienstige ver
schuivingen en de maatschappelijke verhoudingen op
Texel in de 17e eeuw.
De wereld een dansfeest
Arthur van Schendel schreef onder deze titel in 1938
een dramatische roman. Voor Cralingius leek het daar
sterk op, overal werd door iedereen gedanst. En net als
in Cralingius' tijd is De Koog nog steeds een bolwerk
van de dans. Ook voor mij was in mijn jeugdjaren de
wereld zeker een dansfeest, toen ik vrijwel avond aan
avond te vinden was in Casino, wulpse dartelheden na
jagend. Daar wierpen de danslessen van Jannie Craanen
haar zoete vruchten af. Wat heb ik er genoten! En wat
heb ik er een zonden begaan...Ik wist ook niet dat ik
daar mijn zieleheil in de waagschaal stelde. Want toen
kende ik het boekje van Jan van Cralingen nog niet.
Maar om eerlijk te zijn, ik vind dansen nog steeds erg
leuk. Het zij zo.
Gerard van der Kooi
Met dank aan Sjaak Schraag!
Dankzij het Texelfonds en een Texelaar die anoniem
wenst te blijven, kon een bijzonder schilderij in mu
seum Kaap Skil opgenomen worden. Cornelis Christi-
aen Dommershuizen gaf hierop zijn interpretatie van
een bijzondere redding op de Texelse kust. De achter
grond van deze redding is uitgezocht door de heer
D.E Brune, die hierover in 1981 in het tijdschrift
"Op 12 maart 1876 raakte de Noorse bark 'Laurdal'in een
vliegende WNW storm in moeilijkheden, de mast breekt,
de sloepen zijn reeds weggeslagen. Het schip loopt vast op
de Eyerlandse gronden en breekt.
Een schipbreuk vormde in de negentiende eeuw een ge
liefd onderwerp voor kunstschilders. De dramatiek van
het tot ondergang gedoemde schip, gepaard gaande met
het natuurgeweld van de woeste zee en de onheilspel
lende luchten daarboven, appelleerden in sterke mate
aan de romantische gevoelens van de kunstenaar uit die
tijd. In hoeverre dit type schilderijen op een in werke
lijkheid plaats gehad hebbende gebeurtenis berust, valt
Benutte literatuur:
Kerkenraadsnotulen Den Hoorn dl. 1, 1604 - 1625
Residentieboeken Hof van Holland, inv.no 3.03.01.01,
invent.no. 1671-1672-1673-1674
Resoluties Staten van Holland, inv.no. 3.01.04.01 in
vent.no .288,1252
Johannes Cralingius, 't Bancket des Weereldts, 1656
J. Reitsma S.D. van Veen, Acta van de Synoden van
Noord-Holland, 1572 - 1620
Abraham Magyrus, Almanachs-Heyligen, 1680
Bijdragen Bisdom Haarlem IX, 1881
HVT 85, 2007
Ll. Bogaers, Aards, betrokken en zelfbewust. Katholiek
Utrecht 1300-1600, dl.I, 2008
W. Frijhoff, Wegen van Evert Willemsz, 1995
Fred van Lieburg, Een eiland na de Reformatie. Schou-
wen-Duiveland 1572-1700, 2011
Arthur van Schendel, De wereld een dansfeest, 1938.
Mirjam van Veen, De opkomst van de Calvinistische be
weging in de Lage Landen, 2008
11 In 1709 bezoekt tekenaar/schrijver Andries Schoe-
maker ons eiland.
Bij De Koog noteert hij: "een derde van de bevolking
is gereformeerd, twee derde is RK!"
ANTIEK publiceerde. Ook Klaas Uitgeest beschreef
deze gebeurtenis. Hier volgt het artikel van de heer
Brune, met een door Patrick Piersma gemaakte foto van
het schoongemaakte schilderijEn als u dit gelezen
hebt, weet u ook waarom dit bijzondere schilderij op
Texel thuis hoort!
Redactie
meestal niet na te gaan. Het moet derhalve als een bij
zonderheid worden beschouwd, wanneer van een aldus
vereeuwigde schipbreuk de historische feiten wel kun
nen worden achterhaald.
Dit nu is het geval met een vrij groot schilderij (77,5 x
127 cm) van de om zijn zeestukken bekende Cornelis
Christiaen Dommershuizen (1842 - 1928).
De aanleiding tot een onderzoek naar de op het doek
uitgebeelde gebeurtenis was een annotatie op de achter
kant ervan. Deze aantekening bleef door stof en vuil
blijkbaar onopgemerkt. Zij luidt: "De redding nabij de
Texelse kust. Chr. Dommershuizen 1876."
Nummer 104 september 2012
Historische Vereniging Texel
19
