In 1933 verscheen Zwerftochten door ons Land, Noord-
Holland. Een album met teksten van Jan Feith en illus
traties door Bernard van Vlijmen, uitgegeven door Hille's
Beschuitfabriek. Eén plaatje daaruit, zo'n Verkade-album
achtig plaatje, leek erg op een afbeelding met kippen die
ik eerder zag, maar waar? In september 2011 werd dat
raadsel opgelost toen ik in het Nederlands Pluimveemu
seum ontdekte dat ook deze aquarel, maar dan met kip
pen op de voorgrond, deel uitmaakt van de collectie Van
Gink, door mij inmiddels heel onparlementair de Onder-
duikcollectie gedoopt. Ten opzichte van het origineel van
Van Vlijmen bracht Van Gink ook hier kleine verande
ringen aan. Kijk en vergelijk!
Vervolgens besloot ik het Verkade-album Friesland door
Jac. P. Thijsse uit de boekenkast te pakken. Vergelijking
van de Poultry Paintings met de aquarellen van Edzard
Koning uit dat Verkade-album leverde nog twee over
eenkomsten op: voor het Fries Hoen, ofwel de Friese
Zilverlakense Pellen gebruikte Van Gink plaatje no. 55
van Hallumerhoek. Nabij Hallumerhoek stond in de
Middeleeuwen het voor Friesland belangrijke Norbertij
nerklooster Mariëngaarde. En de Gielwyt-weiten ofwel
Geel-witpel Friese hoenders plaatste Van Gink in plaatje
51, met daarop de uit de 5e eeuw voor Christus date
rende terp van Hegebeintum. Friese kippen in een Fries
decor. Daarmee beëindigde ik m'n korte speurtocht.
Van Gink ging een stap verder dan het afbeelden van de
diverse hoenders naar het ideaalbeeld van de kippenfok-
kers, de toenmalige standaard: hij plaatste ze in hun
cultuurhistorische habitat. Uit zijn afbeeldingen met
traditionele boerderijen en landschappen blijkt dat Van
Gink die achtergronden met zorg koos. Daarbij werkte
hij blijkbaar naar voorbeelden van bekende kunste
naars, die hij onder handbereik had. Als basis gebruikte
hij de populaire albums van Verkade en Hille, vormge
geven en geïllustreerd door gerenommeerde kunste
naars, zoals L.W.R. Wenckebach en Jan Voerman junior
Ik weet niet waarom Van Gink juist twee Texelse land
schappen koos als achtergrond voor zijn Hollandse
hoenders. Er bestonden wel contacten tussen Texelse en
"overkantse" pluimveehouders. Zo vertegenwoordigde
de Texelse notaris D.W. Coninck Westenberg in april
1907 de afdeling Texel op de jaarvergadering van de
"Vereeniging tot verbetering van de Pluimveehouderij
in Nederland". Bij die gelegenheid suggereerde Coninck
Westenberg dat Leghorns mogelijk beter tegen het
Texelse klimaat bestand waren en daarom meer geschikt
zijn voor kruising met het Texelsch hoen dan de elders
in Nederland veel gebruikte en oorspronkelijk uit
Spanje afkomstige Minorca's. Hoe dat toenmalige
Texelsch hoen eruit zag, weet ik (nog) niet. Coninck
Westenberg was behalve hoenderliefhebber ook pleitbe
zorger voor de commerciële pluimveehouderij op Texel.
Naast Coninck Westenberg waren er op Texel nog en
kele liefhebbers van niet alledaagse kipperassen, zoals
D.G. Bakker en S.D. Keijser Rzn uit Den Burg, Flens in
Eierland en Roeper van "de Veen".
Maar mogelijk was Van Gink, net als vele andere Neder
landers alleen maar gecharmeerd van de plaatjes in de
albums van Verkade en Hille en had hij geen bijzondere
reden om juist die twee Texelse plaatjes van Wencke
bach en Van Vlijmen als achtergrond te gebruiken. Zo
eindig ik dan toch met een vraag: waarom koos Van
Gink bij zijn Hollandsche hoenders voor Texelse achter
gronden?
Wilma Eel wan
De heer Cees Floorijp, voorzitter van het Nederlands
Pluimveemuseum in Barneveld bedank ik voor zijn har
telijke ontvangst en bereidwillige hulp. De Stichting
Fonds voor Pluimveebelangen werkte mee aan het tot
stand komen van dit artikel door vriendelijk toestem
ming te verlenen tot publicatie van de Texelse afbeeldin
gen van Van Gink.
Literatuur
Ad Boks De Van Gink-collectie (2) in Avicultura augustus
2007
Jan Feith, Zwerftochten door ons land, Noord-Holland,
Zaandam 1933 (Hille's Beschuitfabriek)
Jan Feith, Zwerftochten door ons land, in: Uitgave van de
Historische Vereniging Texel nr. 98, maart 2011
Standaard der Nederlandsche Hoenderrassenl906 -1910,
herdruk 2010
Jac.R Thijsse, Friesland, Zaandam 1918 (Verkade)
Jac.R Thijsse, Texel, Zaandam 1927(Verkade)
A.W. van Wulfften Palthe, C.S.Th, van Gink's Poultry
Paintings, Beekbergen 1992
Texelsche Courant 25 april 1907
R. Zanderink, De Van Gink-collectie, in Avicultura mei
2007
Nieuwe leden
De dames C. Rikkenberg-Kuip, M. Keijser, A. Smit
van der Zwaag, T. Standaard-van Boven, M. Schraag-
Zijm, I. Zijm en de heren EJ. Zegel, J. Vonk, C. Maas,
M. Binsbergen en R. Kuijper in Den Burg,
de heren H. Wuis, D. Krijnen, T.H.J.C. Buisman en
mevrouw T.G.F Eijking in Oudeschild,
mevrouw M. Bruining-de Porto in De Waal,
mevrouw S. Witte in De Koog,
mevrouw C.W. Tuunter-Schilpzand in Wassenaar,
de heren J. Kooistra in Oosterend, J. Flens nabij de
Cocksdorp, R. Roos in Castricum enj. Timmer in
Hellendoorn en tenslotte de heer en mevrouw Muste
in Den Helder.
Historische Vereniging Texel
Nummer 102 maart 2012
26
