De voormalige school van Zuid-Eierland met links de door Bene Aukare Tuki Pate gehakte Moai (foto Niek welboren) dierlijke uitwerpselen) werd/wordt verwerkt tot poeder en als chilisalpeter in de handel gebracht. De meststof is rijk aan natriumnitraat, vooral de guano die wordt gewonnen van de droge en zon nige eilanden voor de kust van Zuid-Amerika. Om deze gewilde meststof werd letterlijk gevoch ten door Chili, Peru en Bolivia. De Salpeteroorlog die van 1879 tot 1884 werd gevoerd, was de enige oorlog om poep... Guano kwam in de negentiende eeuw nog voor in meters dikke lagen; er wordt gesproken over - on getwijfeld apart geurende - afzettingen van dertig tot vijfenveertig meter! Er was veel menskracht nodig om de verharde vo gelpoep van de rotseilanden te hakken. De Peruaanse handelaars ronselden overal arbei ders. Er werden zelfs bewoners gehaald van Paas eiland, midden in de Stille Oceaan, om als slaaf onder dwang te werken. De "Verbinding" die ik door de historische feiten en mijn fascinatie voor Paaseiland voor me zie, lijkt op het eerste gezicht misschien ver gezocht, maar is toch te bijzonder om te negeren. Vogelpoep voor de polder De Inca's gebruikten al vogelpoep om hun land te bemesten. In de negentiende eeuw werd vogel- mest, guano, herontdekt en op grote schaal gewon nen. De eilanden voor de kust van Peru en Chili waren door de eeuwen heen bedekt met meters dikke lagen uitwerpselen van vogels als jan van genten, aalscholvers en pelikanen. De gewonnen mest werd een belangrijk exportartikel voor Peru. Er werd zeker 20.000.000 ton verscheept naar Amerika en Europa. Het is eigenlijk vreemd dat wordt gesproken over "Chili-" en niet over "Peru-salpeter". In een verslag van "Het Centraal Bureau", de over koepelende organisatie voor de landbouw in Ne derland, komen indrukwekkende cijfers voor over de import van Chilisalpeter via de havens van Ant werpen en Rotterdam. Per schip en later via de weg moeten vele tonnen zijn vervoerd naar de Ne derlandse landbouwgebieden. Ook naar de jonge polder Eierland zullen de nodige zakken "Chili" zijn getransporteerd. Bewijs of cijfers kan ik aan dit verhaal nog niet toevoegen, maar het gebruik van vogelpoep, vrij wel zeker afkomstig van de eilanden aan de west kust van Zuid-Amerika, lijkt me zeer aannemelijk. Meester Klimp benoemde chilisalpeter in ieder ge val wel in zijn opdrachten. Het ook door Klimp beschreven: "Super" - super fosfaat - de nieuwe kunstmest, kwam aan het be- 90 Historische Vereniging Texel Nummer 97 december 2010

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 2010 | | pagina 92