Aris Dirksz Eelman
De boerderij op Harkebuurt rond 1910
(coll. Historische Vereniging Texei)
Aris Dirksz Eelman was geboren 26 juni 1877 op
de boerderij "Nieuwkoop" van zijn vader Dirk Eel
man en sinds 1904 huurder van de boerderij Har
kebuurt 2. Hij was niet alleen veeboer maar ook
ondernemer. Ondanks dat hij maar een klein aan
tal koeien bezat, had hij wel zijn eigen stier. Omdat
in die tijd de veeteelt kleinschalig was, ging hij met
de stier langs de boerderijen om koeien te dekken.
Zo is hij aan de bijnaam "Aris de bul" gekomen.
Deze bijnaam is op zijn zonen Dirk en Rein over
gegaan en is nog steeds bekend bij de oudere Texe
laars.
Aris Eelman heeft het initiatief genomen voor een
vergadering op 12 september 1916 met enige rund
veehouders in "Het Wapen van Amsterdam" in
Oosterend om tot de oprichting van een zuivelfa
briek in Oosterend te komen. De commissie, be
staande uit A. Eelman, W. Bremer en Jb. Boogaard,
kocht binnen een week het grootste huis in Ooste
rend. De fabriek zou zo in het midden van het
dorp gevestigd worden. Het Dagelijks Bestuur van
de Gemeente heeft in januari 1917 het verzoek, dit
te mogen doen in het daarvoor gekochte gebouw,
afgewezen. De melk moest aan de zuivelfabriek
"De Hoop" in De Waal worden geleverd. De com
missie heeft toen besloten voorlopig geen verdere
pogingen tot oprichting van een zuivelfabriek in
Oosterend te doen.
Voor 1900 bestond het beroep van melkboer of
melkslijter nog niet. De veehouder leverde recht
streeks aan de consument. Pas in 1910 waren er in
Den Burg de eerste melkslijters en dit nam in de ja
ren daarna in aantal fors toe. Sinds het eind van de
19e eeuw was er sprake van fabrieksmatige verwer
king van melk op Texel tot kaas en boter. Na 1910
was er op Texel een zuivelfabriek in Den Burg
("De Bocksberg"), De Waal ("De Hoop"), Eierland
("De Samenwerking") en Den Hoorn ("De Onder
neming"). In De Koog is getracht een fabriek van
de grond te krijgen, maar dit is mislukt.
Aris Eelman was teleurgesteld over de afwijzing
van het Gemeentebestuur. Hij ging op zoek naar
andere mogelijkheden om zijn melk af te zetten.
"De Hoop" en de andere zuivelfabrieken op Texel
betaalden te weinig en de melkslijters, die een ho
gere prijs gaven, waren voorzien. Hij kwam in con
tact met melkslijters in Den Helder en hij vond er
3 a 4 die zijn melk en die van andere veehouders
wilden verkopen. Aris Eelman zette zijn plannen
door en haalde iedere morgen met paard en wagen
de melkbussen, met een inhoud van 40 liter per
80
Historische Vereniging Texel
Nummer 97 december 2010