Maandag - Wasdag
Vanmorgen, toen ik om 8 uur opstond, naar de
warme badkamer ging, de thermostaatkraan open
draaide en mij douchte, dacht ik terug aan de tijd
van mijn oma
Als zij om 6 uur onder haar doorgestikte deken
vandaan kwam, waste ze zich met het koude water
uit de put. Het toilet was een 'secreet', een hokje
achter huis met daarin een brede plank met een
ton eronder. Dit bleef nog lang in gebruik totdat de
wc-pot kwam, maar die spoelde je dan wel door
met een emmer water uit de put. Waterleiding
kwam pas rond 1955 en dat was alleen een kraan
tje in de keuken boven een rood, asbest aanrechtje.
Voor het ontbijt stopte ik nog even de was in de
wasmachine, dan kon het na anderhalf uur in de
droger en ondertussen ging ik ontbijten en stofzui
gen; daarna was het tijd om naar de winkel te gaan.
Oma zette de wasketel met witte was en groene
zeep op haar 3-pits oliestel en ging ook iets anders
doen: een eigen gebakken boterham eten en de
vloer vegen. Ze had oude theebladeren bewaard
om eerst op de vloer te strooien tegen het stuiven.
Je had veel stof van een kachel die je stookte met
hout, turf of steenkool. Af en toe mocht ze van
haar moeder een stofzuiger lenen; hoe die werkte,
heb ik nooit begrepen, want stroom was er niet.
Als de was een paar uur had slaan trekken, "Tegen
de kook aanhouden, anders werd het goor!", werd
hij uit het water gehaald met een wasknijper. Het
wasgoed ging in zinken teilen en moest op het
wasbord gewassen worden, daarna drie keer ge
spoeld. Het kook- en spoelwater van de witte was
werd hergebruikt voor de bonte was. Tot slot on
dergingen de sokken dezelfde volgorde.
Nu zou je denken, "kon het water weieens wegge
gooid worden?", maar nee hoor, als de was hing
dan kon je er nog mooi het straatje mee schrobben.
Dat was nog eens duurzaam gebruik!
Het was heel belangrijk, dat ze haar was, behalve
kraakwit, ook zo vroeg mogelijk aan de lijn had.
Anders was ze een luie huisvrouw en dal wilde
niemand zijn, want er werd heel wat af geroddeld
('geluld') op een dorp.
Oma was eigenlijk wel de hele dag in de weer met
de was, ze at op die dag meestal iets makkelijks,
bijvoorbeeld zuurkool of zoute bonen. Dan hoefde
je geen zanderige groente uit de tuin te halen en te
wassen met dat koude putwater. Ook wij eten wel
eens zuurkool, niet uit de Keulse pot maar kant en
klaar van de supermarkt. Zoute bonen horen bij
ons wel tot de vergeten groenten.
's Avonds zijn we allebei moe, ik duik voor de tv of
met een boek op de bank en zij gaat sokken stop
pen bij een olielamp en zingt liedjes met de buurt
of ze vertellen elkaar verhalen.
Om negen uur, uiterlijk half tien, gaat ze naar bed
en ik pas na het late journaal om een uur of twaalf.
Dit was zomaar een maandag, geen historische
hoogstandje, die zien we wel in tv-programma's.
Maar gewoon een huis-, tuin- en keukendag zon
der man en kinderen.
Mijmeringen van mij,
Margriet Tromp-de Boer
Nummer 97 december 2010
Historische Vereniging Texel
79
