Er werd voornamelijk gejaagd op de Croenlandse walvis. Deze baleinwalvis kan een lengte van 20 meter bereiken.
Het zijn vrij logge, langzaam zwemmende dieren, daarom vrij makkelijk te volgen door de mannen in de sloepen
en te harpoeneren. Een niet onbelangrijk aspect is dat deze walvissen blijven drijven als ze gedood zijn. De spek
laag is ongeveer 60 centimeter dik. De walvissen werden naast het schip afgeflenst (geschild). Het spek werd in
stukken gesneden en in de vaten gekuipt. In de traankokerijen, onder andere in de Zaanstreek, smolten ze het
spek tot traan. In het vaderland werd dan ook pas bekend hoeveel vaten/quartelen (235 liter) traan van de
gevangen walvis kwamen (belangrijk voor de beloning). Collectie Vonk-uitgeest
Adriaan Maartensz Kuijper, ook uit Den Hoorn. In
de regel namen commandeurs diverse beman
ningsleden uit hun omgeving (familie, vrienden of
dorpsgenoten) mee aan boord. Misschien dat Klaas
Daalder een paar keer met Adriaan Kuijper mee is
geweest. Maar hij kan net zo goed bij niet-Texelse
walvisvaarders ervaring hebben opgedaan.
De eerste reis van de vijfentwintigjarige Klaas als
commandeur ter walvisvaart verliep niet echt zoals
hij wellicht gehoopt had. In maart vertrokken ruim
80 schepen, waaronder de Texelaars Former Hen-
driksz Neeff, Cornelis de Jong en Klaas Jacobsz
Daalder richting Straat Davis, het gebied ten wes
ten van Groenland. De heen- en terugreis duurden
gemiddeld vijf a zes weken. Afhankelijk van het
weer en de ijsgang verbleven de schepen tot half
juli in het vangstgebied. Vaak vertrokken dan alle
schepen tegelijk richting vaderland.
Zodra er berichten waren uit het vangstgebied
werd dit vermeld in de Hollandse kranten. Zo ook
in de Amsterdamsche Courant van 19 juli 1725.
Hierin is te lezen dat het schip van commandeur
Gerrit Pietersz Colmert uit de Straat Davis is terug
gekomen. Hij had een lijst mee van vangsten die
de andere Straat Davisvaarders op het moment van
zijn vertrek aan boord hadden. Ook de Texelaars
6 Gerret van Santé en SAA Lysten van..
stonden daarin vermeld: Former Neeff had op dat
moment 4Vi walvis en Cornelis de Jong had 1 wal
vis aan boord. Het laatste regeltje van de lijst be
vatte informatie over Klaas Daalder:
't schip van Klaes Daelder was verongelukt.
i v.jvjwaüi. tuajti cu iv. en i UCIUC v,<, l cunis UO
ger, en tiaentje Jeltjes, o. 't Schip van Klaes Daelder was vcrocg
lukt.Tot Livorno waren gekomen defchcpen van lamésLorivar
Amsterdamsche Courant. Foto Ineke Vonk-Uitgeest
Dit was duidelijk, er was iets niet goed gegaan met
commandeur Klaas Daalder. Maar wanneer, hoe en
waar werd hier niet bij vermeld. In de andere bron
nen die veel informatie over de walvisvaarders en
hun reizen geven, wordt ook alleen maar gemeld
dat het schip van Klaas Daalder gebleven is.6 Weer
een vraag erbij: is het schip vergaan in slecht weer,
gekraakt door het ijs, een aanvaring of was het
door andere omstandigheden lek geworden? Heel
vaak wordt er na zo'n ongeluk bij thuiskomst een
verklaring afgelegd door de commandeur en/of be
manningsleden om de ware toedracht van het on
geluk te vertellen. Ondanks mijn zoektocht in ar
chieven van notarissen van Texel, Zaandam en
Amsterdam ben ik deze verklaring nog niet tegen
gekomen.
Het is dus ook niet duidelijk met welk schip Klaas
Daalder en zijn bemanning naar huis zijn geko-
Nummer 96, september 2010
Historische Vereniging Texel
19
