Plaatsman gebruikt ook nu nog 'heuning' voor
honing. Mevrouw Mechielsen nooit. De heer Van
Splunter noemde 'koninginkie.'
ad 11)
De heren C. van Heerwaarde en C.J. Kalis
noemden hier het woord 'vinkie.'
Opmerking:
Het woord 'gezin' werd in het Tessels niet gebruikt
volgens de dialectgroep. Het woord hiervoor was
'huushouwe'. Voor 'zin' (in een tekst) gebruikte
men meestal 'regel'. Het woord 'bazin' leverde ook
geen verkleinwoord op: Je sèègt: 'See is de nuwe
baas enjegebruukt ok gien verkleinwoordje'!
Boerin en vriendin hebben ook geen echt Tessels
verkleinwoord. Volgens de geïnterviewde Hoorn-
ders, was het 'de vrouw van de boer'. Volgens
mevrouw G.E. Dros werden de woorden 'boere-
man' en 'boerevrouw wel gebruikt.
Als jonge knul heb je geen vriendin, maar een
'meisie'. Een oudere man heeft een vriendin en een
vriendinnetje van je zusje is een 'vriendinnetje'.
De woorden 'vreeër' en 'vreester' lijken geheel uit
het beeld te verdwenen te zijn. Vrijer en meid
werd door ouderen nog wel genoemd. Toen ik
Mevrouw Bakker-Hin (92) vroeg hoe je de vrien
din noemt van een oudere man zei ze: 'Dat noem
je een LAT relatie'. [Over bij de tijd gesproken!]
Een aardig meisje is gewoon een aardig 'meike'
'Hee het drie jonges en iên meike'. 'Hij heeft skarrel'
of hij heeft een 'skarreltje' zijn heel gebruikelijke
Tesselse aanduidingen voor 'hij heeft verkering.'
Mevrouw Vonk zei: "Een vrijer en sien meid.
Opmerking:
Ik legde ook het woord 'non' voor. Die waren er
niet veel op Texel en nu helemaal niet meer. Het
nontje was de bovenkant van een tol, daar waar je
het touwtje omheen draaide.
Bron: mevrouw G.E. Dros.
Voor nonnetje koos 53%, voor 'nontje' 20 en
27% wist het niet.
E 3 - Zelfstandige naamwoorden die eindigen op
r krijgen in het Tessels aan het eind van het
verkleinwoordje -tje.
Ook hier slaat de nivellering toe. In percentages
staat aangegeven hoeveel van de geïnterviewden
de oude Tessels en hoe velen de ABN-vorm kozen
of twijfelden.
ABN Tessels Twijfel
Kar karretje kar 1) kartje
Schar scharretje skar 2) skartje
Ster sterretje (49%) ster 3) stertje (34%) (17%)
Hor horretje (48%) hor 4)hortjeOi%) (21%)
24 Historische Vereniging Texel
Kor (visnet)
korre tje
kor
5) kortje
Snor
snorrretje (20%)
snor
6) snortje (80%)
Tor
torretje (55%)
tor
tortje (45%)
Gebaar
gebaartje
gebaar
gebaartje
Moer
moertje
moer
moertje
Spijker
spijkertje
spieker
spiekertje
Tegenvaller
tegenvallertje
teugefööler
teugeföölertje
Schuur
schuurtje
skuur
7) skuurtje
Suikerpeer
suikerpeertje
sukerpeer
sukerpeertje
ad 1) Kar:
Dit is de spelwijze die men in de Tesselse woor
denboeken vindt. De Texelsche Courant van 1 mei
1929 geeft 'kor'. De meningen van De heren
W. Kikkert (1935) en P. Hin (1933) waren
eensluidend: een gewone kar, bijvoorbeeld een
melkkar, was een karretje, maar als je in de tilbury
of iets dergelijks reed dan was dat 'met het kartje
reje.' De uitspraak kóór-kóórtje voor kar-kartje heb
ik niet gehoord,
ad 2) Schar:
De Oudeschilders zeggen meestal 'skartje.' Als
men twijfelde en ik zei: "Ik heb een kist vol
skartjes of skarretjes,' dan kozen ook de meeste
anderen ook voor skartjes. De uitspraak skor-
skortje, wordt nog wel eens gebruikt, maar skóór-
skóórtje lijkt er een uit het verleden,
ad 3) Ster:
De uitspraak van het woord varieerde vroeger
sterk; ster, star, stoor en dan ook nog verschillend
als los woord of in combinatie met een ander
woord. Nu gebruikt men meestal gewoon ster. De
vader van de heer Barhorst zei wel eens: "Het is
stöörhelder,dat wil zeggen helder door het licht
van de sterren. Hij vertelde ook dat ene Jan Zijm
eens opmerkte toen hij naar opkomend zaaigoed
keek: "Het is net os met de startjes, hoe langer je
kiekt hoe meer je d'r siêt.
De heer G.J. Kuip van de dialectgroep stuurde me
nog een e-mail die de verkleinvormen van
familienamen vermeldde, zoals de Huusmontjes
(Huisman), Illemontjes (Eelman), Bakkertjes,
Wittetjes etc. en ook 'de Starretjes' (van der Star)
Deze naam kan in dit verband genoemd worden
omdat 'ster' en 'star' twee loten van dezelfde stam
zijn.
De vader van mevrouw N. Keijser sprak wel eens
van "een stöörige lucht" d.w.z. een sterrenrijke
hemel.
Een stertje was volgens Mevrouw G.E. Dros een
ornament aan de voorzijde van een Tesselse Kap.
Ook: stern sterntje, op z'n Tessels 'stort - stortje'
[Texelsche Courant van 26 maart 1930], Dit alles
leidt natuurlijk wel tot misverstanden en indien
het gebruiken van de ABN-vorm dit voorkomt,
dan wordt die gewoonlijk ook gebruikt.
Nummer 95, juni 2010
