Een levendich gediert in het lichaem?
Mobilisatie
In het octrooi-, regelement- en resolutieboek (GAT
nr 2) komt een bijzonder verhaal voor, dat ik u niet
wil onthouden.
Jannetje Barents, de vrouw van Hendrik Arentsz, alias
Bartelentus, is sinds enkele jaren zeer dik geworden
en zij meent dat dit komt omdat er een - ten koste
van haar - groeiend, levend dier in haar lichaam
huist. Zij wil dan ook dat na haar overlijden de chi
rurgijn het lichaam opensnijdt om te zien wat voor
monster er in haar lichaam huist.
Alle notabelen, schout Barend van Neck, secretaris
Clouck, predikant Goossens, de burgemeester van
De Waal Corssen, schoolmeester Pietersz, de chirur
gijns en uiteraard haar man zijn aanwezig om na haar
overlijden de zaak te onderzoeken.
Secretaris Clouck moet een en ander beschrijven op
9 oktober 1610. We vervolgen deze inleiding met het
restant van het verslag van de secretaris.
Nu den IXen octobris als boven, 's morgens omtrent
die clocke ses vuijren, des zelffden Jannetgen Barents
deeser werelt verscheijde zijnde, soo zijn eenige per-
soonen als met naemen de dienaer Kris Goossesz, pre-
dicant van den Burch, ende den schoolmeester Jaques
Pietersz aen de Weel, bij den heer Officier (de schout
is tevens het hoofd van de troepen op Texel) gecoo-
men 's naemiddachs ontrent die clock 11 uijren ende
hebben versocht, dal hem gelieffde die openinge vant
voorschreven lichaem te consenteeren, (toe te staan)
ende alsoo den voornoemde dienaer, den burgemeester,
haer eijgen man, ende meer andere persoonen ge-
tuijchde dattet de voornoemde vrouw haer begeerte
verscheijde reijssen (keren) geweest was, soo heeft hij
oock tselffde met consent (toestemming) van haer
man geconsenteert, ende heeft meester Adrian Fransz
Pottert ende meester Louwerens, beijde curirgijns, die
weicke daertoe versocht waren, belast met haer werck
Toen ik in de zomer van 2009 vier keer op donder
dagmorgen in De Oudheidkamer aanwezig was, om
de portretjes te rubriceren die onze vereniging in
bruikleen had gekregen, sprak ik met Bram Klaij uit
Hoorn. Voor die gelegenheden was ik gekleed in het
klederdrachtkostuum van de Dansgroep Oude Dan
sen Texel en de bezoekers van het museum waren
zeer geïnteresseerd in hetgeen ik aan het doen was.
We raakten samen aan de praat, Bram en ik, en daar
bij vertelde hij me dat zijn vader in de mobilisatie op
Texel was gestationeerd en dat hij daarvan foto's
had en of wij daarvoor belangstelling hadden.
Nou en of!
voort te vaeren ende dat ter presentie (in aanwezig
heid van) van de heer Officier, den burgemeester Ja-
cob Corssen, den dienaer Kris Goossens, ick als secre
taris, ende meer ander persoonen ende hebben
diezelffde meesters beginnen het lichaem op (open) te
snijden ende alle het ingewandt wel besichticht, als
hart, longen, milt, lever, maege, darmen ende nieren,
mitsgaeders alles watter in een menschen lichaem is,
dan en hebben da er geen levendich gediert gevonden,
int allerminst niet, maer die zelve vrouw was soo vol
waeter dat het waeter dat vuijt het lichaem liep door
't op snijden ende oock ontfangen werden in een tobe-
ken (tobbe) wel 't samen gemaeckt souden hebben een
groote waeteremmer vol, oftewel anderhal ff gemeene
waeteremmer vol (ca. 10 liter?), waerover die mees
ters getuijgenisse ga ven da t die vrouw da erdoor ha dde
moeten sterven. Maer alles wat int lichaem was, was
soo ga eff ende heerelijck als een gesont mensch, dan
ha dele een zeer groote lever, bij na est soo groot als van
een gemeene jonge coe. Aldus gedaen ten dage, ma ent
ende jaer als boven aen de Weel ten huijse van de
voornoemde Bartelentus. Mij present secretaris.
C.H. Clouck
Men wist anno 1610, zo blijkt uit dit stuk, precies
welke lichaamsonderclelen men moest aantreffen en
ook dat deze in orde waren. Opmerkelijk dat naast
een officieel persoon als de officier en uiteraard haar
man, nog zovele mensen, teveel om allemaal op te
noemen, er omheen stonden om het werk van de chi
rurgijns gade te slaan. Bijgeloof - een monster in je
lijf - was onder de Tesselse bevolking echter nog niet
uitgebannen.
Maarten 't Hart
Bron: GAT (Gemeentearchief Texel) nr. 2
Omdat zijn vader een duivenmelker was, mocht hij
de legerduiven verzorgen. Tussen de spulletjes die hij
bewaard had zaten ook twee berichtenkokertjes. En
of wij dat ook konden gebruiken. Mijn antwoord was,
dat het Luchtvaartmuseum Texel daar bijzonder blij
mee zou zijn.
Simon Dros,
onderschriften door Bram Klaij, aangevuld door Ge-
lein Jansen.
Nummer 94, april 2010
Historische Vereniging Texel
13
