grote hilariteit van de hele familie: "Dot liekt mien
sumpie wel, ok zó rafelig an het end!Sinds die dag
heetten slavinken bij hen 'sumpie'. Toen mevrouw
Kortenhoeven (Elly) een keer bij slager Dros stond
vroeg ze dan ook zonder erg: "Geef me ok nag maar
vijf sumpies.De niel-Tesselaars in de winkel begre
pen niet waarom de anderen zo moesten lachen,
ad 6) Raam:
Middelnederlands (1277) 'arme' omlijsting, (zie
ook tuin) en vergelijk ABN ram en raam. Zelfstandige
naamwoorden die eindigen op m, voorafgegaan door
een korte klinker krijgen in het ABN aan het eind van
het verkleinwoordje -etje, voorafgegaan door een
lange klinker krijgen zij als verkleinwoord -pje. Ram-
rammetje/raam-raampje.
Rem:
Of rem nu remmetje of rempie moest worden, daar
kwamen we niet uit. Misschien was dit ook wel een
uitzondering in 1935. In het Middelnederlands komt
'rem' niet voor.
Ik vroeg ook naar het verkleinwoord van 'stem'. Dat
leverde dezelfde problemen op als bij rem. Het wordt
eerder omschreven als bijv: 'Ik sow sien geluud wel es
wille horen', of iets dergelijks. Het woordje 'stem' was
misschien wel 'gróós'.
C. Zelfstandige naamwoorden die eindigen op -ng
krijgen in het Tessels aan het eind van het verklein
woordje -kie.
Ook hier slaat de nivellering toe. In percentages staat
aangegeven hoeveel van mijn geïnterviewden de oude
Tesselse en hoeveel de ABN -vorm kozen.
ABN
Tessels
Twijfel
Gang
gangetje (20%)
g^ng
gankie (72%) (8%)
Stang
stangetje (5%)
stang
stankie (84%) (11%)
Tang
tangetje (4%)
tang
1) tankie (96%)
Wang
wangetje (5%)
wang
2) wankie (95%)
Behang
behangetje (12%)
behang
behankie (80%) (8%)
Kreng
krengetje (33%)
3) kreng
krenkie (54%) (13%)
Leng (vis)
lengetje
4) leng
lenkie
Kring
kringetje (27%)
kring
5) lerinlde (73%)
Ring
ringetje (6%)
ring
rinkie (94%)
Long
longetje (15%)
long
6) lonkie (34%) (51%)
Sprong
sprongetje (37%)
sprong
spronkie (63%)
Tong
tongetje (7%)
tong
tonkie (93%)
Jong (dier) n.v.t.
j°ng
7) jonkie
Woning
woninkje
weuning
8) weuninkie
Verhoging 9) verhoginkje
ferhóging
ferhóginkie
Vereniging 9) verenigingetje
fereniging fereniginkie
Maar:
ad 1) Tankie:
een nijptangetje- een nieptankie (mevrouw Barhorst).
ad 2) Wankie:
Mevrouw Vonk: "Natuurlijk zei je 'wankie', als je wan
getje zei wos je gróós!
ad 3) Kreng:
Het viel niet mee om bruikbare woorden te vinden
die eindigen op -eng. Kreng en misschien nog een
streng (touw), maar dan hield hel wel op. Zelf denk
ik dat er eerder de termen 'rotwijf' en 'rotkiend' ge
bruikt werden dan kreng. Het etymologische woor
denboek noemt alleen: 'lichaam van dood dier.' De
heer W.J. Kikkert merkte op 'Geen verkleinwoord voor
kreng, een kreng is altiedgróót!'
ad 4) Leng:
Als liefhebber van vis koos ik voor 'leng', maar slechts
zeer weinigen kenden het woord. Als men het woord
kende noemde men meestal 'lenkie' als verklein
woord, maar het is eigenlijk te onbelangrijk om hier
te vermelden,
ad 5) Krinkie:
Dit woord stond in de Texelsche Courant van
21 maart 1931, waarin in die jaren veel artikelen ver
schenen in het Tessels dialect. Het Middelnederlands
was crinc voor kring, rinc voor ring, dinc voor ding -
dinkie.
ad 6) Lonkie:
Het verkleinwoord maken van 'long', bracht menig
een aan het aarzelen. Als ik de vraag schriftelijk voor
legde, kreeg ik wisselende antwoorden. Als ik vroeg
"Ken je sèègge, 'het kiend het zwakke lonkies", dan was
het antwoord meestal bevestigend,
ad 7) Jonkie:
'De kot het jonkies krege'. Jonkie ook: glaasje jonge je
never. Middelnederlands (1200-1600); jongekijn uit
spraak: jongekien! In de Texelsche Courant van
13 maart 1929 stond 'jongelke'l
ad 8) Weuninkie:
In de geschreven vorm vervalt de g. In de uitspraak
hoor je wel de ng-klank.
ad 9) Verhoginkje en verenigingetje:
In het ABN bepaalt de klemtoon welke verkleinvorm
gekozen moet worden, in het Tessels is het steeds -kie.
Opmerking over het woord enteling:
In het Tesselse rijtje hierboven had ook 'enteling'kun
nen staan. Dat is een jong schaap, niet meer een lam,
maar nog geen jaar oud; enteling - entelinkie.
De Van Dale geeft 'enterling'. De vader van de heer
J. Kikkert merkte eens op over een vrouw die mager
en fronselig (rimpelig/kreukelig) was, met dunne biên-
tjes: 'Se siêt er uut as een slechte enteling'.
D. Zelfstandige naamwoorden die eindigen op -d,
en t krijgen in het Tessels aan het eind van het
verkleinwoordje -je
Dl- Zelfstandige naamwoorden die eindigen op -d
krijgen -je.
Nummer 94, april 2010
Historische Vereniging Texel
9
