verhuisd. Ik heb gezocht naar de vormen die de
huidige 65-plussers gebruiken en ook naar de oud
ste vorm die mijn geïnterviewden zich konden her
inneren. Twee geïnterviewden waren jonger dan
65, drie ouder dan 90! Door omstandigheden over
treft het aantal geïnterviewde vrouwen dat van
mannen ruim. Het plan om onderzoek per dorp te
doen heb ik al gauw moeten laten varen aangezien
ook de mobiliteit van Tesselaars groter is geworden
en velen niet meer wonen in het dorp waarin zij
geboren zijn. Er waren vroeger meer verschillen
qua woordgebruik en uitspraak tussen de dorpen
onderling zoals Heeroma ook al constateerde en
Tesselaars zelf ook wel weten en ook ik heb dit nu
nog kunnen constateren. Van de woorden waar
over ik twijfelde, heb ik de eerder genoemde lijst
jes gemaakt. Die lijstjes heb ik alleen voorgelegd
aan oudere Tesselaars, omdat ik gemerkt heb dat
bij jongeren de tongval nog wel Tessels is, maar
dat, eufemistisch gezegd, hun woordkeuze sterk
naar het ABN neigt. Vaak bleek dal het verklein
woord waaraan ik twijfelde ook twijfel opriep bij
de geïnterviewden. Betrof het een woord dat wei
nig wordt gebruikt of tamelijk nieuw of onbekend
is, dan heeft men de neiging om het niet als echt
Tessels te zien en wordt er vaak gewezen op een
ander Tessels woord of gekozen, of voor de meer
voudsvorm of voor de ABN verkleinvorm. Dit laat
ste noemt men wel nivelleren. De onderlinge ver
schillen in keuze voor het ene, naar mijn mening
oorspronkelijk waarschijnlijk juiste (uitgaande van
het Heeroma schema) of het andere verklein
woord, heb ik in percentages weergegeven. Wan
neer men twijfelde of voor een ander woord koos,
of wanneer het percentage lager dan drie was, heb
ik dit vermeld in percentages onder de kolom 'twij
fel'. Wanneer er geen percentages zijn vermeld,
houdt dat in dat iedere geïnterviewde de Tesselse
vorm van het in het rijtje vermelde woord koos, of
dat de antwoorden zo voor de hand lagen dat ik er
slechts een enkeling naar heb gevraagd.
Zo vroeg ik ook of het woord 'vangst' als Tessels
verkleinwoord 'vangstje' of 'vangsie' wordt. Hier
werd steeds twijfel uitgesproken. Een 'kleine
vangst' vond men acceptabel, maar de heer
W.J. Bakker zei: Ik zou zeggen: 'Ik heb niet veul, of
verrot weinig fange'. Als ik dit antwoord aan ande
ren voorlegde, zeiden die vaak .'Ja, zó sowik 't ok
sèègge!
De heer J. Kikkert merkte op bij mijn vraag of het
nu koningin netje dan wel koninginf/e moest wor
den: "Een koningin is te groot om te verkleinen,"
maar anderen deden dat soms wel.
Niet alleen bij de keuze van de juiste woorden
heeft de dialectgroep me goed op weg geholpen;
alle leden hebben de lijst ingevuld en ook nog
voorgelegd aan enkele senioren in "De Gollard."
Dank hiervoor!
Ooit ben ik nog een blauwe maandag docent (En
gelse) fonetiek dat wil zeggen klankleer geweest,
maar ik heb me ingehouden en geen fonetische
symbolen gebruikt. Wel moest ik af en toe foneti
sche benamingen gebruiken, die ik steeds in teken
taal heb verklaard. Het gebruiken van de foneti
sche benamingen is onvermijdelijk want de
verkleinvorm van zelfstandige naamwoorden
wordt bepaald door de klank.
Voor de niet-Tesselaars een kleine uitleg van hier
onder gebruikte klanken. Wie er meer van wil we
ten, leze de inleiding van S. Keyser in Het Tessels.
èè- zoals in krèèb (krib) klinkt ongeveer als een
langgerekte e in bijv. 'heb'.
éé- zoals in skéép (schaap) klinkt als een langge
rekte i in bijv peer.
iê- zoals in fliêg klinkt als langgerekte ie in dier.
zoals in lóóp (loop) en bóól (bal) klinkt onge
veer als de langgerekte o in boor.
öö- zoals in wööl (wol) klinkt ongeveer als de klin
ker in het Engelse wall.
Wat is een zelfstandig naamwoord en wat is een
verkleinwoord.
Een zelfstandig naamwoord is een woord dat kan
worden voorafgegaan door een lidwoord (de, het
of een). Een verkleinwoord is een vorm van een
zelfstandig naamwoord met een verkleiningsuit
gang, je, tje, pjeetc. Voor een nauwkeurige, uitge
breide definitie verwijs ik naar een goed woorden
boek. Met ABN wordt steeds Algemeen Beschaafd
Nederland bedoeld
A: Zelfstandige naamwoorden die eindigen op
een b, ch, f, g, k, p, s, krijgen in het Tessels aan
het eind van het verkleinwoordje -ie.
Al- Zelfstandige naamwoorden die eindigen op
-b, krijgen in het Tessels -ie.
In percentages slaat achter het woord aangegeven
hoeveel van de geïnterviewden de oude Tesselse
dan wel de ABN-vorm kozen.
ABN Tessels
Krab krabbetje krab
Of;
Krab krabbetje kraab
Krib kribbetje 1) krèèb
Krib kribbetje 2) krib
Rib ribbetje (10%) rib
Schub schubbetje schub
Rob robbetje rob
Club clubje klub
krappie twijfel
kraapie
krèèpie
krippie
3) rippie (72%) 18%
skuppie
roppie
kluppie
Nummer 93 december 2009
Historische Vereniging Texel
21
