"Ende ick ende stuijrman benne verkocht"
Barend Roest, een van de Texelse slaven in Algiers
In HVT 87 publiceerde ik een voorlopige lijst van
inwoners van Texel, die kortere of langere tijd als
slaaf in Noord-Afrika verbleven. Voornamelijk dank
zij de medewerking van mevrouw Neuman-Polly die
ons, Miriam Klaassen en mij, inzage gaf in de nagelaten
archiefbescheiden van wijlen haar echtgenoot de heer
ET. Neuman, kan ik over een aantal voormalige
slaven meer informatie verstrekken. Hierbij wordt
niet ingegaan in op gevangenen buiten het Otto
maanse (lees: Turkse) rijk. De gegevens zijn drie
voudig van aard. Overigens zijn met deze nieuwe
gegevens niet alle onzekerheden opgelost!
Allereerst werd de informatie over een aantal
personen uitgebreid, bij voorbeeld over het schip
waarmee zij gevangen genomen werden en over hun
medeopvarenden. Ik moet daaraan toevoegen, dat de
archieven van de heer Neuman niet alleen berusten
op vele jaren van onderzoek, maar dat in zijn na
latenschap tevens werk voor jaren zit voor wie zich
in deze materie of in de personen uit een bepaalde
plaats wil verdiepen. Neuman gaf bovendien alle
door hem getraceerde slaven een computernummer.
Dat geef ik tussen haakjes (FTN.achter de namen
weer. Maar voor alle duidelijkheid: niet van alle
personen werden nieuwe gegevens gevonden.
Vervolgens konden een aantal onjuistheden of on
duidelijkheden in de tekst worden verbeterd.
Tenslotte kon het aantal slaven, van Texel afkomstig,
daardoor enigszins worden uitgebreid.
Om vergelijking met de eerste lijst eenvoudig te
houden, kiezen we er ook ditmaal voor om hun
namen, voor zover mogelijk, alfabetisch op patroniem
weer te geven. We maken er echter nu geen tabellen
van, maar geven de informatie per persoon door.
Wederom past hier de opmerking dat dit slechts een
voorlopige stand van zaken is die door verder
onderzoek zou kunnen worden aangevuld.
Graag nodig ik dus alle lezers uit om elk gegeven of
elk idee dat een aanvulling zou kunnen betekenen
aan mij door te geven [eventueel per mail:
Gerard.vanderkooi@kpnplanet.nl].
1Teunis Aldertsz Coorn, geboren van Den Burg.
Van hem werden geen nieuwe gegevens gevon
den. De naam van zijn schip is onbekend, evenals
de reder voor wie hij voer. Hijzelf zat op 11 au
gustus 1693, toen de notarisakte werd opgemaakt,
in Algiers gevangen, maar hoelang hij al gevangen
was weten we niet. Zijn broers Dirk Aldertsz en
Simon Aldertsz wonend in Everste Coogh op
Texel, staan bij notaris Francois van der Merk op
die datum borg voor hem voor een bedrag van
ruim 1100 karolus guldens. Getuigen van deze
borgstelling zijn Abraham de Graef, secretaris van
Texel, en de regerend burgemeester van Den Burg
Jacob Iewensz Boon. Deze gegevens zijn ontleend
aan het notariaatsarchief van Texel, dat gedeelte
lijk in kopie aanwezig is bij de Historische
Vereniging alhier. De genoemde Coorns ontbre
ken bij het overzicht van de Koorns in de Texels
Geslachten van de heren Dijt.
2. Cornelis Ariens Baes, geboren van Den Burg. Hij
zit op 18 december 1692 te Algiers gevangen. Er
is voor hem met een collecteboekje rondgegaan.
Op genoemde datum wordt door notaris van der
Merk over Baes een akte opgemaakt. Daarin
stellen de burgemeesters van Texel, te weten
Jacob Iewensz Boon (Den Burg), Pieter Pietersz
Mulder (Den Hoorn), Maerten Reijersz Vlamingh
(De Waal) met de oud-burgemeester van Ooster
end Jacob Hertsen Sogh zich contraborg, tot een
bedrag van 1180 gulden (de regerend burgemees
ter van Oosterend Jacob Hendrixse Backer is
absent). Ze laten het juiste bedrag afhangen van
de ingetekende bedragen en de voldoening
daarvan. De burgemeesters stellen zowel hun
persoonlijke bezittingen als die van het eiland tot
onderpand. Getuigen van deze belofte zijn Claes
Jansz Backer, oud-burgemeester van Den Burg, en
Jan Sok. Ook deze gegevens komen uit het
gekopieerde notariaatsarchief van Texel. Van het
schip waarop hij voer of van de schipper daarvan
is verder niets bekend.
Ineke Vonk vond nog informatie die wellicht op
deze persoon betrekking heeft. In het oud
notarieel archief van Haarlem (185/4855, notaris
Simon Bakker) is op 15 oktober 1718 een
verklaring opgenomen van o.a. stuurman Kornelis
Baas van Texel, oud 60 jaar, die had gevaren op
het schip de Juffrou Dileana. Het betreffende
schip zat toen aan de grond bij Texel
3. Jan Cornelisz te Wael (FTN 3400). Het schip
waar hij op voer, werd in 1660 genomen. In de
notulen van de Classis Alkmaar van 5 juli 1661
wordt het verzoek behandeld van 5 gevangenen
in Turkije (Algiers), om te hunnen bate te mogen
rondgaan met een collecteboekje. De classis gaat
daarmee accoord. Een van de aanvragers is Jan
Cornelisz alias Jan Baes van Wael en Oppereyndt
Nummer 91 juni 2009
Historische Vereniging Texel
7
