tel. Vervolgens iemand in een boom die zich richt tot
een staande figuur links van hem (voor ons rechts),
een zittende man onder de boom, een man in een
rode wapperende mantel, dan een man in een bruine
mantel met daaronder een blauwe pij en boven zijn
hoofd een aureool: Christus. Vervolgens dicht bijeen
4 in rood en zwart geklede figuren; de meest rechtse
zwaait met een forse armbeweging zijn vermiljoenro
de mantel open.Tenslotte, enigszins afzijdig, een rijk
geklede vrouw en een zittende vrouw of meisje onder
een boom, beiden met versieringen in het haar. Het
contrast tussen de in feestelijk vermiljoenrood gekle
de mensen en de man in zijn simpele pij is groot. En
het is bijzonder dat er, ondanks de wat stijfjes ge
schilderde mensen, zoveel beweging in de schildering
zit, althans in de kleding.
Deze schildering verbeeldt Lukas 19:1. In mijn
Nieuwe Testament uit 1881 luidt de tekst daarvan als
volgt:
En (Jezus) ingekomen zijnde, ging hij door Jericho. En
zie, er was een man met name geheeten Zacheüs; en
deze was een Overste der tollenaren, en hij was rijk.
En hij zocht Jezus te zien, wie hij was; en kon niet van
wege de schare, omdat hij klein van persoon was.
En vooruitloopende klom hij op eenen wilden
vijgeboom, opdat hij hem mogt zien; want hij zoude
langs dien (weg) voorbijgaan.
En als Jezus aan die plaats kwam, opwaarts ziende zag
hij hem, en zeide tot hem: Zacheüs, haast u en kom af,
want ik moet heden in uw huis blijven.
En hij haastte zich en kwam af en ontving hem met
blijdschap.
En allen die het zagen murmureerden, zeggende: hij is
tot eenen zondigen man ingegaan om te herbergen.
En Zacheüs stond en zei tot den Heer: zie, de helft van
mijne goederen, Heer, geef ik den armen; en indien ik
iemand iets door bedrog ontvreemd heb, dat geef ik vier
dubbel weder.
En Jezus zeide tot hem: heden is dezen huize zaligheid
geschied, nademaal ook deze een zoon Abrahams is.
Tot zover het Nieuwe Testament.
Op beide zijkanten van het bedbankje is een strik
geschilderd, met daaronder enkele bloemen; de mid
delste daarvan is een roos, waarschijnlijk bedoeld als
de roos van Jericho. De bovenzijde van de deksel is
donkerrood geverfd; aan de binnenkant zijn cirkel
vormige sporen te zien van een behandeling met lijn
olie, krijt en pigmenten.
Waarschijnlijk was het bankje bij verkoop aan de
toenmalige koper al kant-en-klaar. Op diens verzoek
werden vervolgens de initialen van het bruidspaar en
het jaartal aangebracht.
De schilder en zijn voorbeelden
De schildering is aangebracht door een onbekende
ambachtsman, een hele goede, met kunstzinnige aan
leg: hij had gevoel voor kleur en vlakverdeling en hij
wist hoe hij beweging en flamboyante kleding kon
suggereren. Maar, het was zeker geen kunstschilder.
De gezichten van de afgebeelde figuren zijn bijvoor
beeld niet meer dan bleke, eivormige vlekken, eerder
kinderlijk dan kunstzinnig. Deze onbekende ambachts
lieden werkten voornamelijk naar voorbeelden, in dit
geval, zoals Tanja Kootte van Museum Het Catharijne-
convent in Utrecht ontdekte, een kopergravure van
de hand van Pieter Hendricksz. Schut. Die koper
gravure is opgenomen in het boek: HISTORIËN des
NIEUWEN TESTAMENTS Vermaeckelyck afgebeelt en
geëtst door PIETER H. SCHUT, ende nieulyckx
uytgegeven door NICOLAES VISSCHER Anno 1659
met daaraan voorafgaand het Toneel Ofte Vertooch Der
Bybelsche Historiën. Cierlyck in't Koper Gemaect Door
Pieter H. Schut. Dit bijna als een stripverhaal te lezen
Nieuwe Testament en de Bijbelse Historiën omvat
142 respectievelijk 192 afbeeldingen. Nicolaes Visscher
was graveur en uitgever in de Kalverstraat in
Amsterdam.
Toneel
oflc Vertooch der
BYBEL S CHE HlSTORIEET,
C ie rlyck in t koper gemaeckt door
P T E T E K H. S C H U T,
ende ui druck uytgegeven door
Nicola e s Vi s s c h e r
T O T AmSTEI n A M.
Anno j 6 5 p
Omslag van de herdruk van het TONEEL ofte Vertooch
der BYBELSCHE HISTORIËN DOOR PIETER H. SCHUT
Nummer 87 juni 2008
Historische Vereniging Texel
13
