Museumstuk: Een bijzonder bedbankje met een verhaal
Eind augustus 2007 ontving het Cultuurhistorisch
Museum Texel in De Waal een bijzondere aanwinst:
Theo en Nettie Zijm - Witte schonken een bedbank
je uit 1739. Bedbankjes, ook wel beddebankjes of
bedsteebankjes genoemd, werden gebruikt als op
stapje om in en uit een bedstee te stappen. Tegen
woordig zijn dat museumstukken. Los daarvan is
dit een bijzonder bedbankje. Het is namelijk een
bedbankje wat vragen oproept: vragen over de ini
tialen die erop staan, vragen over de schildering op
het voorfront, vragen over de schilder en zijn woon-
en werkplaats en niet in de laatste plaats over alle
eigenaars.
Het leuke is dat een aantal van die vragen beant
woord is. En daarmee is dit Texelse bedbankje een
van de zeer weinige stukken beschilderd huisraad
in Nederland waarvan de achtergrond grotendeels
bekend is.
Hoe ziet dit bedbankje eruit?
Het voorpaneel en de beide zijpanelen van dit bankje
zijn beschilderd, het voorpaneel met een Bijbelse
voorstelling en de zijpanelen met bloemen en een
strik. De onder- en zijkanten van het voorpaneel zijn
versierd met eenvoudige gesneden voluten. Het voor
paneel bestaat uit een stuk kwartiers gezaagd eiken
hout, dat niet werkt; een vereiste als ondergrond
voor zo'n belangrijke schildering. Voor de overige
delen is vurenhout gebruikt. Op het voorpaneel staan
in schildjes links de letters JK, in het midden het jaar
1739 en rechts de letters FJ.
Het donkerrood geverfde deksel is met 2 scharnieren
aan de achterwand van het kistje bevestigd. De
scharnieren zijn ooit vervangen door kleinere 19e
eeuwse exemplaren; bij die gelegenheid is ook de
achterwand van dit bedbankje losgemaakt en onder
steboven teruggezet, zoals op de deksel en de achter
zijde van het bedbankje zichtbaar is.
Het bankje is 43 cm hoog, inclusief de 19,4 cm berg
ruimte onder het deksel. Aan de voorkant is het
66 cm breed, aan de achterkant 81,5 cm; de diepte is
28,2 cm. Deze maten zijn genomen exclusief de bui
ten de bergruimte uitstekende gesneden voluten, de
gesneden versieringen aan het voorfront; ook de
oversteek van het deksel is hierbij buiten beschouwing
gelaten.
Beschilderingen
Op het voorpaneel is een afbeelding uit het Nieuwe
Testament geschilderd.
Klaas Eelman, voorzitter van de Stichting Cultuur
historisch Museum Texel is bijbelvaster dan ik en riep
meteen: "Dat is Zacheüs, Zacheüs in de vijgenboom!"
Van links naar rechts zien we: een boom, 3 staande
figuren waarvan 1 met een feestelijk vermiljoenrode
opwaaiende mantel en 1 met een donkerblauwe man-
BEDBANKJE uit 1 739, coll. Cultuurhistorisch Museum Texel
12 Historische Vereniging Texel Nummer 87, juni 2008
